Suriye Yakın Tarihi Kronolojisi

Suriye hakkında edindiğim tüm bilgileri burada kronolojik sırayla paylaşacağım. Arada bir günceller, güncelleme tarihini ve kaynaklarımı en aşağıda belirtirim. Okuduklarımdan çıkardığım sonuçları aktardığım için, yanlış bilgiye yerverdiysem uyarmanızı isterim ve bu yanlışların kullandığım kaynakları bağlamayacağını da yeri gelmişken belirteyim.

1946-1959

1945-46 – Mustafa Sibai, Suriye İhvan'ını kurdu. Başlangıçta selefi bir örgüt değildi. Solcu, milliyetçi ve islamcıydı.¹(s.33)

17 Nisan 1946 – Fransa'dan bağımsızlık.¹(s.29)

1946-1970 – "Erken kalkan darbe yapar" dönemi¹(s.29)

1946 – Trans-Arap Hattı inşa edildi. Habşan Havzası'ndan Umman'daki Fuceyna Limanı'na kadar. Hat, 1990dan beri atıl vaziyette. ¹(s.129)

1948 – İsrail kuruldu. Yüzlerce kasaba ve köyde etnik temizlik yapıldı, 700bin Filistinli sürüldü. 15 Mayıs Nekbe (felaket günü) olarak anılır.¹(s.58)

30 Mart 1949 – Hüsnü el Zaim (Şamlı Kürt) darbe yaptı ve ilk cumhurbaşkanı olan Şükrü Kuvvetli'nin (Sünni Türk) yerine geçti.¹(s.27)

14 Ağustos 1949 – Sami el Himavi (Arap müllüyetçisi) 2.darbeyi yaptı. Zaim'i öldürttü.¹(s.27)

1949 – Kürt Edip Çiçekli 3.darbeyi yaptı.¹(s.27)

1950 – İhvan, yeni anayasa taslağına "Devletin ve cumhurbaşkanının dini İslam'dır." maddesini ekletmek istedi. Karşı çıkanlar oldu. Sadece "Devlet başkanının dini İslam'dır." ifadesi kabul edildi.¹(s.33)

1954 – Mısır'da Cemal Abdünnasır'ın darbesi.¹(s.33)

1956 – Neyrep Filistin Mülteci Kampı kuruldu. 2015'te burada 27bin Filistinli yaşıyordu.¹(s.446)

1957 – İhvan, Sibai'den sonra, İslam el Attar'ın liderliğinde yavaş yavaş selefileşti, Kuran ve sünnetten uzaklaştığını düşündüğü mezheplerden, cemaatlerden uzaklaştı. Mısır'daki ana örgütten daha radikal bir şekilde islami devlet kurma hedefini sahiplendi. Üyeleri orduya girdi.¹(s.34)

1958 – Suriye, Mısır ile birlikte Birleşik Arap Cumhuriyeti'ni kurdu.¹(s.33)

1960-1969

1960lar – İsrail, Suriye'nin Ürdün nehri üzerinde inşa ettiği su kanallarını bombaladı.¹(s.375)

1961 – Birleşik Arap Cumhuriyeti, Suudi Arabistan ve Ürdün'ün desteklediği sağcıların darbesiyle dağıldı. Yapılan seçimde, İhvan biraz daha güçlenmiş olarak girdi meclise.¹(s.33)

1962 – Sünnilerden başarısız darbe girişimleri oldu.¹(s.27)

5 Ekim 1962 – Şimdi Kürt bölgesi olan Haseke'de nüfus sayımı yapıldı. 1945'ten önce Suriye'de olduğunu ispat etmeyenler Ecanib (Yabancılar), sayıma katılmayanlar ise Maktumin (kayıtsız kaçaklar) olarak kaydedildi. Bunlara mal mülk sahibi olmak yasaklandı. Eğitim, yurtdışına çıkma gibi temel konularda Suriye vatandaşlarıyla eşit haklar verilmedi.¹(s.47)

1963 – Baas Partisi'nin darbesi.¹(s.27)

1963 – İslam el Attar Baas rejiminden kaçıp Aachen'e yerleşti, orada örgütlenmeye devam etti. (İhvan bu nedenle orada hala etkinmiş.) Silahlı örgütlenmeyle laik kafir Baas rejimini yıkmak hedefteydi. Mısır İhvanı bunu onaylamadı.¹(s.34)

Nisan 1964 – Hama İsyanı'nın başlangıcı. 29 gün sürdü.¹(s.35)

İslamcı kaynağa göre: Hama'da bir profesör, tahtaya İslam'a hakaret içeren ifadeler yazdı diye öğrencileri tarafından linç edildi. Gelen polis öğrencilerin öncüsünü öldürdü. İhvan'ın Hama lideri Mervan Hadid Sultan Camisinde yaptığı konuşmada adalet için sorumlu müdürün getirilmesini istedi. Cami, silahlı isyanın üssü oldu. Ordu ile çıkan çatışmalarda isyancılar öldürüldü, cami tuz buz oldu.¹(s.34)

Bağımsız kaynaklara göre: Muhammed Müfrezeleri Baasçıları katli vacip ilan etti. Sultan Cami imamı herkesi gaza getirdi. Sokaklarda barikatlar kuruldu, içki satan dükkanlar yağmalandı. Baas'tan memnun olmayan köklü aileler, tüccarlar örgütü finanse etti.¹(s.34)

Sonuçta ordu harekete geçti kanlı bir şekilde isyan bastırıldı.¹(s.34)

1965 – Baas'ın sanayi ve dış ticareti millileştirme hamlesi. 100 şirketi millileştirdi, büyük toprak sahiplerinin topraklarına el koyup dağıttı. Şam'da isyan çıktı. Esnaf kepenk kapattı.¹(s.29)

1966 – Hafız el Esad'ın ekibinin darbesi. Emin el Hafız'ı devirdi, Baas kadrosunu dağıttı.¹(s.29)

23 Şubat 1966 – Suriye'de Salah Cedid'in darbesi. ¹(s.27)

1967 – İsrail, Altı Gün Savaşlarıyla Batı Şeria ve Gazze'yi işgal etti. 300Binden fazla kişi sürüldü. 5 Haziran Nekse (Başarısızlık günü) olarak anılır.¹(s.58)

Haziran 1967 – İsrail, Golan Tepeleri'ni işgal etti. Esad, Rusya desteğiyle askeri kapasiteyi arttırdı.¹(s.30)

1969-1970 – Sovyetlerin Kavkaz Operasyonu: Sovyet ordusu, Mısır'da stratejik noktaları koruyarak İsrail karşısında Nasır yönetiminin çöküşünü önledi.¹(s.467)

1970-1979

1970ler – Irak, Fırat'ın suyunu kesiyor iddiasıyla, Suriye'yi Tabka Barajı'nı uçurmakla tehdit etti.¹(s.375)

1970 – Hafız el Esad'ın "düzeltme hareketi" darbesi. Öncesinde Savunma Bakanı'ydı. Artık tek adam.¹(s.28) Aynı sene af çıkartıldı.¹(s.30)

1971 – Ebu Bekir el Bağdadi doğdu. İslam üzerine doktora yaptı.¹(s.333)

1971 – Bahreyn bağımsız oldu. Birleşik Krallık üsleri terk etti, ABD sahiplendi. ¹(s.120)

1973 – Suriye Golan Tepeleri'ni geri almak üzere operasyon yaptı fakat alamadı. Sadece Kuneytra'yı aldı.¹(s.30)

1973 – Esad, Anayasa'da "İslam, cumhurbaşkanının dini ve yasamanın kaynağıdır." maddesini kaldırmak istedi fakat tepkiler nedeniyle geri adım attı. İhvan "Esad Müslüman değil", "Alevi değil Nusayri" gibi söylemlerle Sünni çoğunluğu gaza getirmeye çalıştı. Esad buna karşılık Müslüman olduğunu kanıtlamaya çalışırcasına, Sünni kurumlara bağış yaptı, imam maaşlarını yükseltti, Suriye'deki Alevilerin Şia'ya bağlı olduğuna dair fetva yayımlattı, 80 Alevi din adamı Kuran'a inandığına dair bildiri yayımladı, Esad Sünnilerle birlikte cuma namazı kıldı.¹(s.31)

1973 – İhvan'ın yeni lideri Ebu Gudde oldu. Böylece İhvan, selefilikten ziyade şiddet dolu ve cihatçı bir karaktere büründü.¹(s.35)

6-26 Ekim 1973 – İsrail-Suriye arasında Tişrin Savaşı.¹(s.453)

1975 – Esad, Lübnan'ın toprak bütünlüğünü koruma sözü verdi.¹(s.43)

1975 – İhvan'da üç farklı liderlik vardı. Almanya'daki Attar'a destek veren Şam, Adnan Ukla'nın aktif olduğu Savaşan Öncü Birlik (El Tali'a el Mukatila) ve genel merkez (Adnan Saadeddin).¹(s.36)

1975 – İsrail-Mısır arasında Sina Barış Antlaşması¹(s.42)

1976 – Lübnan'da iç savaş çıktı.¹(s.35)

1976 – Seçilen kültür bakanı kadındı. Yine islamcı protestoların sebebi oldu.¹(s.31)

1976 – İhvan, hükümet yetkililerine, rektörlere, doktorlara, savcılara, komutanlara vd. suikastler düzenledi.¹(s.35)

27 Mart 1976 – Esad, 7 saat boyunca Dürzi lideri Kemal Canbolat'ı iç savaştan vazgeçirmeye uğraştı, başarısız oldu. İç savaş İsrail'in elini güçlendirerek sonunda Suriye'yi tehlikeye atacaktı.¹(s.44)

Mayıs 1976 – Esad, Dürzilerin başı çektiği solcular ve Filistin Kurtuluş Örgütü'ne karşı Hıristiyanları korumak için asker gönderdi fakat operasyon başarısız oldu.¹(s.41)

Ekim 1976 – Riyad ve Kahire'de Arap Birliği zirveleri¹(s.44)

1977 – Mısır lideri Enver Sedat, Kudüs'ü ziyaret etti. Baas'ın hoşuna gitmedi.

1978 – Baas'ın ilk kadrolarından Bitar, Esad'ın af çıkarmasından 8 yıl sonra Şam'a gelip Esad'la görüştü. Anlaşamayınca Paris'e döndü, El İhya el Arabi dergisi çıkardı ve Suriye yönetimine karşı kampanya yürüttü.¹(s.30)

1979 – İsrail-Mısır arasında Camp David Antlaşması. Enver Sedat da, Suudi lideri Faysal da Esad'da "pis Alevi" vs. diye bahsettiler. Irak medyasında Esad "Müslüman halka musallat olmuş Alevi zümresi" sayılıyorken, Suriye medyasında da Saddam "Şii müslümanların başına bela olmuş Tıkriti zümresi" idi.¹(s.42)

1979 – İran İslam Devrimi. Arap dünyası İran'ı tecrit etti, Suriye destekledi. Çünkü düşmanları ortaktı: ABD, İsrail ve Saddam'ın Irakı.¹(s.56)

1979 – İran'a yönelik diplomatik tecrit başladı.⁹

16 Haziran 1979 – İhvan üyesi bir yüzbaşı, askeri öğrencilerden Alevi olanları yemekhanede bir kenara ayırıp katletti. Plan, Adnan Ukla'ya aitti. İhvan suçu üstlenmedi fakat hükümet İhvan'ı suçladı ve İhvan'a yönelik tavrını sertleştirdi. Cezaevlerinde işkenceler çoğaldı. İhvan'ın Alevilere yönelik saldırıları da devam etti.¹(s.36)

23 Aralık 1979 – Baas Partisi 7.Kongresi düzenlendi. Rıfat Esad, ikinci adam ilan edildi. R.E., Suriye'yi korumak için gerekirse Stalin gibi kan dökülebileceğini söyledi. Baas üyelerini silahlandıran Halk Örgütleri kuruldu. Böylece ordu ve Halk Örgütleri (yani sivil halk), islamcı militarizme karşı savaşacaktı.¹(s.37)

24 Aralık 1979 – Sovyetler Birliği Afganistan'daki Marksist hükümetin daveti üzerine, İslamcılarla savaşmak üzere Afganistan'ı işgal etti. Savaşta Hindistan ve Sovyetler Birliği Afganistan hükümetine, ABD, Pakistan ve Suudi Arabistan İslamcılara destek verdi. Savaş 9 yıl sürdü.⁷ 2 milyondan fazla mülteci Pakistan'a gitti. Pakistan kutsal cihada asker yetiştirme merkezi oldu. CIA 3milyar dolarlık eğit-donat programı başlattı. En az 800bin savaşçı eğitildi.¹(s.384)

1980-1989

1980 – İhvan için Esad "gidici"ydi. (2011'de düşünüldüğü gibi)¹(s.37)

2 Şubat 1980 – Katliamlara karşı sesini yükselten imam Şeyh Muhammed Sami, camide öldürüldü.¹(s.36)

9 Mayıs 1980 – İdlib'e bağlı Cisr el Şuğur ilçesinde, 1970-80 arasın İhvan güçlüydü. Bu tarihte ordu, 150-200 kişiyi katletti, isyanı bitirdi.İntikamı Haziran 2011'de alınmış oldu. ¹(s.89)

26 Haziran 1980 – Esad'a Şam'da sarayının önünde bombalı saldırı düzenlendi. Cevap olarak Palmira Hapishanesi'nde tutuklu olan 55 İhvan üyesi hücrelerinde öldürüldü.¹(s.37)

Temmuz 1980 – İhvan'a üye olanlara ölüm cezası veren yasa çıktı. 1052 kişi teslim oldu, affedildi. Ordu, Ürdün'de İhvan'ın askeri eğitim kampını bastı. Beyrut'ta muhalif gazeteciler öldürüldü.¹(s.37)

Ağustos 1980 – İhvan liderlerinden Ebu Nasır el Beyanuni sapkın rejimi yıkmak ve dinden sağanları gerçek dinden ayırmak için kutsal bir cihadın şart olduğunu açıkladı.¹(s.37)

Ekim 1980 – İhvan, farklı gruplarla (Ulema Birliği, Ulema Cemiyeti, Asiller Cemiyeti, Ebu Zer Cemiyeti vs.) İslami Cephe'yi kurdu.¹(s.37)

Kasım 1980 – İhvan liderleri "Suriye'de İslam Devrimi ve Devrimin Şartı" bildirisini yayımladılar.¹(s.38)

8 Ekim 1980 – Esad, SSCB lideri Leonid Brejnev ile Dostluk ve İşbirliği Antlaşması imzaladı. Kriz ya da işgal durumunda SSCB, Suriye'yi koruyacak.¹(s.55)

Ocak 1981 – İhvan liderleri inananlar ve dinden sapanlar (Aleviler) ayrımı yapan bir bildiri yayımladı.¹(s.38)

1981 – Silahlı eylemler yeniden başladı. Merkezi Hama idi. En büyük eylemler ise Şam'da oldu.¹(s.38)

Mart 1981 – Baasçı suikastçılar Aachen'e Attar için gitti, eşini öldürdü.¹(s.37)

1982 – Hama katliamı¹(s.28)

1982 – İsrail, Golan Tepeleri'ni ilhak etti.¹(s.395)

2 Şubat 1982 – Yerel gerilla lideri Ömer Cavvad pusuya düşürüldü. Saklanırken telsizden tüm birimlere başkaldırı çağrısı yaptı. Cami minarelerinden duyuruldu. Baas yetkililerinin evlerini, ofislerini, karakolları bastılar, 70 yüksek mevkiden Baaslı öldürüldü. İsyan bol kanlı bastırıldı.¹(s.38)

7 Mart 1982 – Konuklar Sarayı balkonundan konuşma yapan Esad, halk tarafından omuzlar üstünde taşındı. İhvan, emperyalizmin uşağı olarak damgalandı. Irak lideri Saddam Hüseyin, arkaplanda destekçi olmakla suçlandı.İhvan ölenlerden kafirler diye bahsederken, Esad Alevi Sünni ayrımı yapmadı. Baas'ın Alevilerin güvenini kazanma sebeplerinden biri bu.¹(s.34)

11 Mart 1982 – İhvan ve diğer muhalif örgütler Paris'te birleşti, Suriye'nin Özgürlüğü için Ulusal İttifak'ı kurdu. (İsmi daha sonra Suriye Ulusal Özgürlük Cephesi olarak değişti.) Sosyalist ve komünistler de yer alıyordu. Hedefleri Esad rejimini devirmek ve Esad'ı öldürmekti. İhvan'ın "İslam devletin dini, şeriat anayasası olmalı." ilkesinde birleştiler.¹(s.41)

16 Eylül 1982 – Sabra ve Şatilla Katliamı. Falanjistler, İsrail'in gözetiminde Beyrut'taki Sabra ve Şatilla mülteci kamplarını basıp pek çok kişiyi katletti.¹(s.113)

1982 sonrası – İhvan üyeleri, Ürdün, Irak, Suudi Arabistan, Türkiye gibi ülkelere sığındı veya Avrupa'ya yerleşti. Londra yurtdışı merkezi oldu.¹(s.40)

1983 – 1976'dan beri Suudi Arabistan'da akademisyen olan İhvanlı Gudde, siyaseti bırakıp tamamen akademiye döndü.¹(s.40)

1983 – Beyrut'ta ABD Deniz Piyadeleri'ne bombalı saldırı. 241 ABD askeri ve başka bir üste de 58 Fransız askeri öldü. ABD, Hizbullah'ı suçladı. ABD ve Fransa Lübnan'dan çekildi.¹(s.57)

1983 – Hafız el Esad, hastalığı nedeniyle görevini 6 sünniden oluşan geçici yönetim konseyine devretti. Rıfat Esad bu duruma bozuldu.¹(s.81)

1984 – Hafız el Esad'ın kardeşi Rıfat Esad darbeye kalkıştı, başarısız oldu.¹(s.70) Aile içinden olduğu için yargılanmadı, sadece ülkeden kovuldu. Avrupa'da bolca servet edindi, devrim fikrini Batıya pazarladı. (s.82)

1985 – Hizbullah kuruldu. İran ve Suriye kuruluşuna yardım etti. Hizbullah'ın düzenlediği Hariri suikasti sonrası ABD Suriye'den büyükelçisini çekti.¹(s.57)

1986 – Şam'da bombalı saldırı. 100lerce kişi öldü.¹(s.40)

24 Nisan 1987 – Gorbaçov, Moskova'nın Suriye'ye desteğinin süreceğini teyit etti.¹(s.55)

1989 – Lübnan'da 1976'dan beri süren savaşın sonunda Taif Antlaşması imzalandı.¹(s.44)

21 Ekim 1989 – Suriye, Türkiye sınırlarındaki bir sivil uçağı düşürdü. Uçakta devlet memuru olan 2 mühendis, 2 pilot, 1 teknisyen öldü. Suriye'den özür ve tazminat talep edildi. ¹(s.195)

24 Aralık 1989 – Sovyetler birliği Afganistan'dan çekildi.⁷ Kabil'de iktidar savaşı başladı.¹(s.385)

1990-1999

1990lar – Esad, İslamcılara karşı yumuşadı.¹(s.41)

Şubat 1990 – Suriye'yi Kurtarmak için Ulusal Cephe kuruldu. Hedef yine rejimi devirmek.¹(s.41)

1990-1996 – Hür Subaylar Hareketi'nin kurucularından Hüseyin Harmuş, Moskova'da askeri teknoloji üzerine eğitim aldı, çok iyi Rusça biliyor. ¹(s.107)

1994 – Hafız el Esad'ın siyasi varisi Basil trafik kazasında ölünce, Beşşar Esad Londra'dan getirildi, siyasete hazırlanmaya başladı.¹(s.26)

1994 – Taliban Afganistan'da iktidarı ele geçirmek amacıyla harekete geçti.¹(s.385)

1995 – Türkiye, Bosna'da güvenlik, lojistik ve istihbarat görevinde.¹(s.267)

21 Ocak 1994 – Hafız el Esad'ın oğlu Basil Esad öldü. Şebbiha'nın öldürdüğünden şüphelenenler var.¹(s.68)

1995 – ABD Dışişleri, İran'ın da desteklediği Afganistan'daki ılımlı Burhaneddin Rabbani hükümetine karşı Pakistan'ın Taliban'ı desteklemesinden endişe duyduğunu söyledi. İslamabad, rahatsız olan İran ve Türkmenistan'a Taliban'ı kontrol edebileceği garantisi verdi.¹(s.385)

1996 – Taliban, Afganistan'da iktidarı ele geçirdi. Pakistan istihbaratı mühimmat, yakıt, gıda gönderdi, desteğe devam etti.¹(s.385)

1996 – CIA, Hizb-i İslami ve Cemaat-i İslami gibi grupların askeri kamplarını kapattı. El Kaide, Hareket el Ensar gibi örgütlere dokunmadı. 1980Lerde CIA desteğiyle kurulmuşlardı.¹(s.385)

1997 – Pakistan'ın verdiği teminatla Taliban'a geçit veren Özbek General Reşid Dostum kaçtı.¹(s.385)

1997 – Esad, İhvancılara ölüm cezası getiren 49 nolu yasayı kaldırttı. İhvan üyelerinin siyasi faaliyette bulunmamaları şartı ile ülkeye girmelerine izin verdi.¹(s.41)

1997 – ABD PKK'yı terör listesine aldı.⁸

Ocak 1997 – Washington'a gizli bir yazı gönderildi: "Afganistan sınırları içinde kaldığı sürece Taliban İslamabad için iyi olabilir ama bu ileride Pakistan'ı da etkiler."¹(s.385)1998 – ABD, Pakistan'a baskı uygulamaya başladı. Çünkü, Pakistan El Kaide lideri Bin Ladin'in teslim edilmesi için Taliban üzerindeki nüfusunu kullanmamıştı.¹(s.385)

9 Ekim 1998 – Öcalan, Şam'dan çıkarıldı.¹(s.58)

20 Ekim 1998 – Suriye-Türkiye arasında imzalanan Adana Antlaşması'nda PKK'nın Suriye'de yasaklanması ile ilişkiler yumuşadı.¹(s.58)

1999 – Türkiye, Kosova'da güvenlik, lojistik ve istihbarat görevinde.¹(s.267)

1999 – Hamas lideri Halid Meşal, terör suçlamasıyla Ürdün'den kovuldu.¹(s.55)

1999 – 2. Çeçen-Rus Savaşı başladı.¹(s.255)

5-6 Temmuz 1999 – Rusya Federasyonu Başkanı Boris Yeltsin, Suriye'ye desteğin süreceğini açıkladı.¹(s.55)

2000-2009

2000 – Suriye'de ucuz ithal tarımsal ürünlere kapı açan neoliberal politikalar uygulanmaya başladı. Kuraklıkla birleştiğinde halkın isyan etmesindeki ekonomik sebeplerin başında gelir.¹(s.62)

10 Haziran 2000 – Hafız El Esad öldü. Yerine Beşşar Esad tek aday. Londra eğitimli göz doktoru. Suriye'de Silahlı Kuvvetler Komutanı. İçişlerine uzak, uluslararası politikanın içinde.¹(s.45)

Temmuz 2000 – Şam Baharı: Suriye'de fikir özgürlüğü dönemi başladı. B.Esad'ın reformcu dönemi. İşkenceleriyle ünlü Mezze Hapishanesi kapatıldı. Siyasi suçluların çoğu salıverildi. STKlar özgürleşti. Esad, internetin ülkeye gelmesine öncülük etti. Ekonomide liberal açılımlarda bulundu. Kürtçe kitap, kaset ve dil kurslarına izin verildi. Kürt Demokratik İttifakı'yla iletişime geçildi.¹(s.46)

26 Eylül 2000 – Bir yazışmada ABD, İslamabad'ın Taliban'a desteğini sürdürdüğünü belirtti.¹(s.385)

2000 sonrası – Beşşar Esad Şebbiha'ya karşı operasyon başlattı. Şebbiha: Hafız el Esad döneminden kalan, üst düzey kadroların kaçakçılık gibi pis işlerini yapan, rejimin milis gücü. Gittikçe kontrolden çıkmışlardı.¹(s.70)

2001 – ABD Dışişleri Bakanı Colin Powell'a giden rapor: "Pakistan halkında Taliban'a destek gittikçe artıyor."¹(s.385)

2001 – Türkiye, Afganistan'da imar ve güvenlik görevinde.¹(s.267)

2001 – 1999'da darbeyle iktidara gelen Pervez Müşerref, Taliban militanlarının Pakistan'da finanse edildiğini, eğitildiğini itiraf etti.¹(s.385)

2001 – Hamas lideri Halid Meşal'e Suriye'de himaye sunuldu.¹(s.55)

2001 – Suriye, İhvan'ın Filistin kolu Hamas'a kucak açtı. ABD-İsrail baskısı nedeniyle diğer Arap ülkeleri Hamas'a kapılarını kapatmıştı.¹(s.41)

2001 – İhvan, şiddeti bırakıp, insan haklarını ve diyalogu öncelediğini duyurdu.

Ağustos 2001 – Şam Baharı'nın sonu. Muhaliflere tutuklamalar başladı.¹(s.46)

11 Eylül 2001 – İkiz kuleler ve Pentagon'a saldırı. Pakistan, Taliban'la ilişkilerine son vermek zorunda kaldı. Taliban liderleri Pakistan'ın Veziristan bölgesine yerleşti. Sonrasında Taliban ile Pakistan ordusu arası çatışmalar başladı.¹(s.385)

2002 – Esad Haseke şehrini ziyaret etti. İlk kez bir devlet başkanı, bir Kürt şehrini ziyaret etmiş oldu.¹(s.46)

2003 – Seçimlerde muhalifler "Ulusal Demokrasi" koalisyonunda birleşip sandığı boykot etti. Baas, tek parti olarak güçlendi.¹(s.47)

2003 – PYD, PKK ile ilintili kadroların öncülüğünde kuruldu.¹(s.15)

2003 – ABD, Irak'ı işgal etti. 3 milyon Iraklı mülteci Suriye'ye girdi. İsrail, ABD'yi "Suriye'yi de aradan çıkarması" için tahrik etti, Büyük Ortadoğu Projesi ile ABD tehditleri arttı.¹(s.48) ABD, Irak2ın su altyapısını mahvetti, sadece Bağdat'ın su şebekesinin %40'ını yok etti.¹(s.375)

2004 – Kamışlı olayları. Futbol maçında çıkan çatışma ile Kürtler başkaldırdı.¹(s.65)

2004 – YPG (Halk Savunma Birlikleri) Güney Kürdistan'da PYD inisiyatifi ile kuruldu. ¹(s.15)

2004 – Ürdünlü Ebu Musab el Zerkavi, Irak'ta Tevhid ve Cihad Cemaati'ni kurdu. Afgan cephesinde yetişmiş. El Kaide lideri Usame Bin Ladin'e biat etti. Adını Mezopotamya'daki Cihad Kaidesi olarak değiştirdi.¹(s.333)

Şubat-Aralık 2004 – Ebu Bekir el Bağdadi, ABD üssü Bukka'da esir tutuldu. Bin Ladin'in öldürülmesinden sonra 100 saldırıyla intikam aldı.¹(s.333)

2005 – Refik el Hariri suikastı ile Suriye, Lübnan'dan askerlerini çıkardı.Lübnan'daki 29 yıllık varlığı son buldu.¹(s.48)

2005 – İsrail Başbakanı Ariel Şaron, Suriye'yi hedef alan ABD Başkanı Bush'u bunun sonuçları konusunda uyardı.¹(s.395)

2005 – Şam Deklarasyonu. İhvan da ilkelerini esneterek dahil oldu.¹(s.41)

Haziran 2005 – Baas Kongresi. Olağanüstü Hal Yasası yumuşatıldı, savaş haliyle sınırlandı. Esad, yeniden genel sekreter oldu. Yeni kadro daha gençti. 1962 'deki nüfus sayımında Ecanib (yabancı) ve Maktumin (kayıtsız kaçak) olarak kaydedilenlere vatandaşlık hakkı tanınması konuşulmaya başlandı. "Dini ve etnik parti kurulamaz" ilkesi kabul edildi. Hükümet üyelerinin Baas kadrosundan atanması zorunluluğu kaldırıldı. Evlenmek, dükkan açmak, üniversiteye gitmek, yurtdışına çıkmak vs.için istihbarattan izin alma zorunluluğu kaldırıldı.¹(s.47)

2005 – Suriye'de tarım işçilerini gıda yardımına muhtaç hale getiren kuraklık başladı.¹(s.62)

24-27 Ocak 2005 – Esad, Putin'le görüştü, Rusya'nın Suriye'ye desteğinin süreceğini açıkladılar.¹(s.56)

2006 – Türkiye, Lübnan'da barış gücü misyonuna katıldı. Türkiye, Hint Okyanusu'nda Somalili korsanlarla mücadeleye ortak oldu.¹(s.267)

2006 – İsrail-Lübnan arasında 33 gün savaşı.¹(s.48) İsrail, Lübnan'da 1,7milyon insanı susuz bırakacak şekilde su altyapısını tahrip etti. Sulama kanallarının tahrip olması ve kirlilik nedeniyle tarımsal üretim %90 azaldı.¹(s.375)

2006 – İran-Suriye Ortak Savunma Antlaşması¹(s.56)

2006 sonrası – Katar, Lübnan'da Hizbullah'a destek verdi.¹(s.59) Hizbullah seçimle Lübnan'da iktidar ortağı olduğundan beri orada Sünni militarizm aktif.¹(s.185)

2006 – Dürzi lider Velid Canbolat, ABD Başkan Yardımcısı Dick Cheney'ye "ABD Suriye'ye karşı harekete geçecekse, konuşması gerekenlerden biri Suriye İhvanıdır" dedi.¹(s.188)

2006 – El Kaide, Samarra'da İmam Hasan el Askeri'nin türbesini bombaladı. Şiiler sokağa döküldü, iç çatışma yaşandı. 2014'te IŞİD' karşı da savunma hattı oluşturdular.¹(s.332)

2006 – Usame Bin Ladin'e biat eden Zerkavi, Sünni bir isyan başlatmak için birkaç örgütü Mücahitler Şurası Konseyi'nde birleştirdi. ABD, Zerkavi'yi öldürdü. Halefleri Mısırlı Ebu Eyyüb ve Ebu Ömer el Bağdadi Konsey'i Iraklı aşiretlerle genişletti, Irak İslam Devleti'ni (IİD) kurdu. Hedef: Ninova, Diyala, Selahaddin ve Anbar illerinden oluşan Sünni şer'i devletini kurmak.¹(s.333)

30 Aralık 2006 – Irak'ın 5.Cumhurbaşkanı Saddam Hüseyin asıldı. Yardımcısı İzzed İbrahim el Duri Nakşibendi Ordusu'nu kurdu. Ordu, Baas'ın askerleri haline geldi.¹(s.353)

2007 – Doku Umarov, Kafkasya Emirliği'ni ilan etti.¹(s.255)

2007 – Pakistan'da doğmuş 30 örgüt Beytullah Mehsud liderliğinde Tehrik-i Taliban'ı oluşturdu. Pakistan'ın yeni baş belası.¹(s.386)

Ocak 2007 – Beyrut'ta Sünnilerle Hizbullah üyeleri arasında sokak çatışması çıktı. ¹(s.187)

2008 – Katar, Lübnan'daki Hizbullah-Gelecek Hareketi ayrışmasında arabulucu oldu.¹(s.59)

2008 – İsrail'in Gazze'yi yakıp yıkması.¹(s.48)

2008 – Gürcistan, Güney Osetya'ya saldırdı. Suriye, Rusya'yı destekledi.¹(s.56)

2009 – Rusya, Tartus üssünü yeniledi. (Akdeniz'deki yegane Rus üssü)¹(s.56)

2009 – Davos'ta "One Minute" olayı.¹(s.113)

Mart 2009 – Arap Birliği dönem başkanlığı bir seneliğine Katar'a verildi.¹(s.152)

2010-2011

2010 – Katar ile İran savunma anlaşması imzaladılar. Ortak çıkarları:doğalgaz¹(s.59)

2010 – IİD'den Ebu Ömer ve Ebu Hamza öldürüldü. Ebu Bekir el Bağdadi sahnede.¹(s.333)

Mart 2010 – Arap Birliği dönem başkanlığı Libya'ya verildi.¹(s.152)

10-11 Mayıs 2010 – Medvedev (Rusya Federasyonu Başkanı) Şam ziyaretinde, doğalgaz ve petrol tesisleri inşası için yardım sözü verdi. BM'e karşı Suriye'yi korudu.¹(s.56)

2011 – Kürecik'te radar kuruldu. İsrail için İran'ı gözetlemek için.¹(s.428)

2011 – Katar, Suriye ve Libya'da asileri silahlandırdı. İhvan'ın finansörü oldu.¹(s.59)

2011 – İsyan (Arap Baharı), İhvan'a hesaplaşma fırsatı verdi.¹(s.22)

2011 – Rusya, uluslararası baskılara aldırmadan Suriye'ye silah göndermeye devam etti.¹(s.56)

2011 – PYD'nin tutuklanan yüzlerce üyesi afla serbest bırakıldı.¹(s.15)

2011 – Zehran Aluş Suudi istihbaratının yardımıyla İslam Tugayı'nı kurdu.¹(s.16)

2011 – Hasan Abdülazim liderliğinde, sol kanattan 13 parti ve hareket tarafından, "Demokratik Değişim için Koordinasyon Kurulu" kuruldu.¹(s.15)

2011 – İran dini lideri Ayetullah Ali Hamaney, muhaliflere hükümete ortak olmalarını önermek için İstanbul'a bir heyet gönderdi fakat görüşme talebi reddedildi.¹(s.155)

2011 – Bu yıldan itibaren Suriye'de muhalefet, hükümet ve IŞİD saldırılarıyla su altyapısı çok fazla zarar gördü.¹(s.376)

14 Ocak 2011 – Tunus diktatörü Zeynel Abidin bin Ali isyanlar sonucu ülkeyi terk etti.²

16 Ocak 2011 – ABD, Suriye'ye yeni büyükelçi atadı.¹(s.57)

19 Ocak 2011 – The American Conservative dergisi CIA yetkilisi Philip Giraldi ile röportaj yaptı:"İşgal, sivilleri koruma adına olacak. Türkiyeişgale hazır, asiler eğitildi, istihbarat bilgileri ve iletişim ekipmanları asilere verildi."¹(s.142)

25 Ocak 2011 – Mısır'da isyanlar başladı.²

27 Ocak 2011 – Suriye'de muhalifler ilk kez ayaklanma için Facebook'tan seslendi. Öfke Günü'ne kadar halktan destek alamadılar. Talepleri: OHAL yasasının kalkması, yolsuzlukla mücadele, reform, medya baskısının sona ermesi, internet kısıtlarının kaldırılması. Rejimin devrilmesi ya da Esad'ın gitmesi talebi başlangıçta yoktu.¹(s.63)

2 Şubat 2011 – Hama katliamının 21. yıldönümü¹(s.63)

10 Şubat 2011 – Mısır diktatörü Hüsnü Mübarek yetkilerinin çoğunu yardımcısı Ömer Süleyman'a devretti.²

11 Şubat 2011 – Mısır diktatörü Hüsnü Mübarek görevini orduya ve anayasa mahkemesine devredip, istifa etti. İdamla yargılanmaya başladı.²

14 Şubat 2011 – Bahreyn'de Arap Baharı etkisiyle, Sünni azınlığın tahakkümü altındaki Şiiler isyan etti.¹(s.120)⁵

21 Şubat 2011 – Erdoğan: "Nato'nun ne işi var Libya'da?" (Dış müdahaleye karşıydı). ¹(s.96)

22 Şubat 2011 – Şam'da Libya büyükelçiliği önünde Libyalı devrimcilere destek gösterisi yapıldı.¹(s.64)

23 Şubat 2011 – Suriye'de Ulusal Kurtuluş Cephesi bildiri dağıttı. Liderleri Haddan.¹(s.64)

Mart 2011 – Suriye'deki gösteriler silahlı çatışmaya dönüşmeye başladı.¹(s.32)

Mart 2011 – Arap Birliği dönem başkanlığı Irak'a verilmeliydi fakat son dönem başkanı Libya'da isyan çıkınca Libya üyeliği askıya alındı, Katar tekrar başkanlık görevini aldı. ¹(s.152)

6 Mart 2011 – Tunus ve Mısır'da başlayan isyanlardan etkilenen Deralı 12-18 çocuk (15-17 yaşlarında) okulun duvarına "Halk rejimin yıkılmasını istiyor" yazdı. Yakalandılar, işkence edildi.¹(s.21)

7 Mart 2011 – Erdoğan, Dera'daki gösterilerden birkaç gün önce "Kardeşim Esad" diye hitap etti. Şamgen planı (Suriye, Irak, İran, Türkiye arasında ortak vize uygulama planı) Erdoğan'ın önerisiydi. ¹(s.98)

8 Mart 2011 – Suriye'de kısmi afla bazı tutuklular serbest bırakıldı.¹(s.65)

14 Mart 2011 – Yarımada Kalkanı Bahreyn'de göstericileri bastırdı. Göstericilerin simgesi olan İnci Meydanı'ndaki heykeli yıktı. Suudi Arabistan'dan 1000, Birleşik Arap Emirlikleri'nden 500 polis Kalkan'a eşlik etti. ¹(s.120)

15 Mart 2011 – Şam'da Hamidiye Çarşısı'nda gösteri.¹(s.64)

15-16 Mart 2011 – Şam'da İçişleri Bakanlığı önünde gösteri. Katılım sınırlıydı. Elcezire "büyük halk isyanı" diye yansıttı. Esad, kendinden emindi, 5 yıllık Facebook yasağını kaldırdı. Özellikle Şam ve Halep'te Esad'ı destekleyen gösteriler yapıldı.¹(s.64)

18 Mart 2011 – Binlerce kişi sokağa döküldü. Esad, valiyi görevden aldı. Aşiretler Esad'a karşı olduklarını açıkladılar. Barışçıl eylemlerde silahlı islamcı gruplar öne çıkmaya başlayınca işler karıştı.¹(s.22)

19 Mart 2011 – Dera - Öfke Günü¹(s.63)

19 Mart 2011 – Suriye'de yasa değişikliğiyle askerlik 21 aydan 18 aya düşürüldü.¹(s.65)

19 Mart 2011 – ABD, Fransa, İtalya, İspanya, Almanya, Hollanda, İrlanda, Kanada, İngiltere, Katar, Belçika, Norveç ve Danimarka'nın destek verdiği Libya operasyonu başladı. Rusya ve Venezuela yetkilileri operasyonu onaylamadıklarını açıkladılar.³

20 Mart 2011 – Gösterilerde Adalet Sarayı, Baas'ın ofisleri, valinin konutu, emniyet araçları ve sahibi Esad'ın kuzeni olan SyriaTel şirketi yakıldı.¹(s.64)

21 Mart 2011 – Suriye'de ordu gösteri alanında 15 kişiyi gerçek mermiyle öldürdü.¹(s.64)

22 Mart 2011 – Muhalifler 18 kamu binasını yaktı.¹(s.170)

23 Mart 2011 – Dera'da 2 asker öldürüldü.¹(s.77)

23 Mart 2011 – Dera'da Kanlı Çarşamba olayları.¹(s.163) Gösteriler bitmesin diye para dağıtan bir Şeyh varmış, sonra Suudi Arabistan'a kaçmış, para aldığını iddia eden halk anlatıyor. Suriye ordusunda görev alan askerler Kanlı Çarşamba'da veya diğer zamanlarda halkı durup dururken öldürdükleri veya işkence ettikleri iddia edilince güceniyorlar. ¹(s.176)

24 Mart 2011 – Esad'ın danışmanı "Dera'daki sorunun göstericiler arasına saklanıp güvenlik güçlerine ateş açanlardan kaynaklandığını" söyledi.¹(s.64)

25 Mart 2011 – Suriye'de 260 siyasi tutuklu serbest bırakıldı.¹(s.65)

25 Mart 2011 – Lazkiye'de 1 asker öldürüldü.¹(s.77)

25 Mart 2011 – Erdoğan, Esad'ı arayıp reform paketleri için tebrik etti. ¹(s.99)

28 Mart 2011 – Erdoğan, Mit Müsteşarı Hakan Fidan'ı Şam'a gönderdiğini söyledi. Esad'ın reform hazırlıklarından bahsetti. Öncesinde CIA Başkanı Panetta'nın Erdoğan'ı gizlice ziyaret ettiği öğrenildi. ¹(s.99)

28 Mart 2011 – Katar, Kuveyt ve Bahreyn Emirleri, Irak Cumhurbaşkanı ve Sudan Devlet Başkanı Esad'ı arayıp, reformlar için destekledi. ¹(s.116)

29 Mart 2011 – Suudi Kralı Esad'ı arayıp, reformlar için destekledi.¹(s.116)

29 Mart 2011 – Suriye Başbakanı Naci Itri istifa etti.¹(s.65)

30 Mart 2011 – Suriye'de OHAL'in kaldırılması, öldürülen sivil ve polislerin sorumlularının bulunması ve 1962'de Kürtleri vatandaşlıktan mahrum eden düzenlemenin yeniden gözden geçirilmesi için özel komisyonlar kuruldu.¹(s.65)

30 Mart 2011 – Suriye'de 5 şehirde Esad yanlısı gösteriler düzenlendi.¹(s.65) Esad, konuşmasında reformlardan, komplolardan bahsetti. ¹(s.66)

30 Mart 2011 – Birleşik Arap Emirlikleri Emiri Şeyh Halife el Nahyan da Esad'ı arayıp, reformlar için destekledi.¹(s.117)

Mart sonu 2011 – Silahlı kişiler askeri bir konvoyu pusuya düşürdü. Kaç askerin öldüğü konusunda farklı kaynaklardan farklı bilgiler verildi.¹(s.77)

3 Nisan 2011 – Katar Emiri Esad'a mektup gönderdi. "Komplolara maruz kalan Suriye'nin yanındayız." Aynı zamanda Katar'ın devlet televizyonu olan El Cezire isyanın mikrofonuydu.¹(s.117)

4 Nisan 2011 – Esad, başbakanlık koltuğunu Adil Sefer'e emanet etti.¹(s.65)

5 Nisan 2011 – Esad, Kamışlılı Kürt temsilcileri dinledi. Diğer muhaliflerin dile getirdiği reformların yanında, Ecanib ve Maktumin sayılan kürtlere vatandaşlık verilmesini, 1963'ten beri var olan OHAL yasasının kaldırılmasını, tutukluların bırakılmasını talep ettiler. Esad, 48 Kürt tutukluyu serbest bıraktı.¹(s.65)

6 Nisan 2011 – Esad'tan Selefilerin hoşuna gidecek açılım: 2010'da peçe taktıkları için görevden alınan 1200 memur ve öğretmenin işe dönmesine izin verildi. Suriye'deki tek kumarhane kapatıldı.¹(s.66)

6 Nisan 2011 – Davutoğlu Şam'da Esad ve Velid Muallim ile görüştü. Reform yapmalarını, Esad'ın eşinin Sünni olmasını kullanmalarını önerdi, Türkiye'nin reform için destek olabileceğini belirtti. ¹(s.100)

7 Nisan 2011 – Esad, Kürtlere vatandaşlık hakkı tanıyan yasa değişikliğini onayladı.¹(s.66)7 Nisan 2011 – 1962 'deki nüfus sayımında Ecanib (yabancı) ve Maktunin (kayıtsız kaçak) olarak kaydedilenlere vatandaşlık hakkı tanıyan yasa onaylandı.¹(s.48)

8 Nisan 2011 – Baas binaları kundaklandı. Humus'ta pusuda 19 asker öldürüldü, 75 asker yaralandı. ¹(s.66)

9 Nisan 2011 – Duma'da 1 asker öldürüldü. ¹(s.77)

10 Nisan 2011 – Banyas'ta 9, Humus'ta 1 asker öldürüldü.¹(s.66, 77)

17 Nisan 2011 – General Abdu Hudr el Tellavi, Humus'ta 2 oğlu ve yeğeni ile birlikte öldürüldü, uzuvları kesildi. Aleviydi.¹(s.450) İyad Harfuş adlı komutan suikaste uğradı. ¹(s.78)

19 Nisan 2011 – Albay Muhammed Abdu Haddur otomobilinde öldürüldü, uzuvları kesildi. Suriye İnsan Hakları Gözlemevi, asker ölümlerini ve İsrail'in öldürdüğü Filistinlileri de muhalif ölümü gibi sunuyordu. ¹(s.78).

21 Nisan 2011 – Esad, OHAL yasasının kaldırılmasını öngören kararnameyi onayladı. Devlet güvenlik mahkemeleri kaldırıldı. İçişleri Bakanlığı izniyle sivil gösteri hakkı tanındı. Kimi göstericiler için reform yetersizdi, rejim değişmeli dediler.¹(s.66)

22 Nisan 2011 – Muhaliflere göre sadece bugün gösterilerde 103 kişi öldü. Talep: Baas tekelindeki sistemi sonlandırıp çok partili sisteme geçmek.¹(s.66)

23 Nisan 2011 – Dera'ya bağlı Neva'da 7 asker öldürüldü. ¹(s.77)

25 Nisan 2011 – Suriye ordusu Dera'da konuşlandı. Savunma Bakanlığı'nın raporuna göre Dera'da o gün 19 asker öldürüldü.¹(s.77)

25 Nisan 2011 – Erdoğan-Obama telefonda görüştü. Suriye yönetimi şiddete derhal son vermeli, dediler. Erdoğan, Esad'la görüşüp mesajı iletti. Esad, Türkiye'nin tecrübelerinden faydalanmak istediğini söyledi. ¹(s.100)

26 Nisan 2011 – Suriye muhalifleri, İstanbul'da Grand Cevahir Oteli'nde buluştu. "Suriye İçin İstanbul Buluşması".Laikler, solcular ve islamcılar birarada.Muhaliflerin ilk uluslararası toplantısı. Silahlanmaya karşı olduklarını, isyanları organize eden bir grubun olmadığını, gençlerin internetten örgütlendiğini, aşiret liderlerin gençlere söz geçiremediğini söylediler.¹(s.72)

28 Nisan 2011 – MGK toplantısında "Suriye'de rejim değişikliği beklenmiyor" notu düşüldü. ¹(s.99)

28 Nisan 2011 – Mit Müsteşarı Hakan Fidan, DPT Müsteşarı Kemal Madenoğlu başkanlığında 6 kişilik bir heyet Şam'a gönderildi. Amaç Türkiye, reformlar için desteğe hazır mesajı vermek. Heyet Türkiye'nin çok partili döneme geçiş sürecini anlattı. ¹(s.101)

28 Nisan 2011 – BM Güvenlik Konseyi Suriye'yi kınamak istedi, Rusya, Çin ve Lübnan kabul etmedi. Britanya, Fransa, Almanya ve Porteki ortak bildiri yayımladı. ¹(s.101)

29 Nisan 2011 – Obama, Suriyeli güvenlik yetkilileri Mahir Esad, Atıf Necib ve Ali Memlük'ü yaptırım listesine aldı. ¹(s.101)

29 Nisan 2011 – Hatay-Yayladağı'nın karşısındaki Harapcöz ve çevresindeki 250 Suriyeli Türkiye'ye geçti. Türk bayraklarıyla ve "Demokrasi istiyoruz, Erdoğan'ın bize sahip çıkmasını istiyoruz" pankartlarıyla.O tarihlerde oralarda çatışma yoktu. Türkiye hemen bir mülteci zirvesi düzenledi. ¹(s.101)

Nisan-Mayıs 2011 – Lübnan sınırından Suriye'ye geçen silahlı adamların ve çatışmaların görüntülerini El Cezire muhabiri Ali Haşim çekti ama kanal görüntüleri yayınlamadı. Haşim, kanalın muhaliflere teknolojik aletler sağlayarak yardım ettiğini açıkladı. ¹(s.79)

Mayıs başı 2011 – Erdoğan Kaddafi'ye "Artık çekil" çağrısı yaptı. Dera mitinginde "Teşekkürler Erdoğan" ve "Arap dünyasında benzersiz devlet adamı" pankartları.¹(s.102)

12 Mayıs 2011 – Esad'ın danışmanı Buseyna Şaban muhaliflerle görüştü. Esad, muhaliflere ateş açılmaması ve açan güvenlik görevlilerinin cezalandırılması emrini verdi. ¹(s.79)

14 Mayıs 2011 – Erdoğan: "Suriye'de mezhep çatışmasının doğmasına yönelik endişelerimiz var" dedi. ¹(s.102)

18 Mayıs 2011 – ABD'nin "Esad reform konusunda yavaş hareket ediyor, ortak tepki göstermeliyiz" çağrısına Erdoğan "Acele etmeyin, düzenli geçiş sağlanmalı" diye cevap verdi. ¹(s.102)

31 Mayıs 2011 – Esad, İhvan dahil tüm siyasi tutukluların bırakılması için af yasasını imzaladı. Devlet Başkan Yardımcısı Faruk el Şara ulusal diyalog sürecini başlattı.Muhalefetin diyalog için önşartı, Baas'ı ülkenin yöneticisi sayan 8.maddenin değiştirilmesiydi. ¹(s.80)

31 Mayıs-2 Haziran 2011 – Antalya'da Değişim için Suriye Konferansı yapıldı. 300E yakın muhalif katıldı. Talep: Devrim. Çünkü Esad'ın yapacağı reformlar için artık çok geç. Geçici hükümet çağrısı yapıldı. İhvan öne çıkmamay çalıştı, resmi olarak katılmadı fakat üyeleri toplantıda yer aldı. ¹(s.84) Muhammed Murad el Haznevi, din ve devlet işlerinin ayrı tutulması gerektiğini söyledi, islamcıların hoşuna gitmedi. İlk ideolojik ayrılık yaşandı. Haznevi, Kürtlerin anadilde eğitim ve özerklik taleplerini de 2 aşiret karşı çıktı. Ayrıca, toplantının Türkiye'de yapılmasını 12 Kürt partisi boykot etti. ¹(s.85) Sonuçta şu noktalarda birleşildi: Esad, yetkisini yardımcısına devretmeli, geçici hükümet kurulmalı, yabancı askeri güçlerin müdahalesi kabul edilmemeli, hiçbir etnik yapı mağdur edilmemeli, toprak bütünlüğü sürmeli, ve halk pek çok milliyetten oluşur .¹(s.85) Davutoğlu, rejim yanlılarının da Türkiye'de toplantı yapabileceğini söyledi (arabulucu rolü).¹(s.107)

Haziran 2011 – ABD donanması Suriye açıklarına geldiği için, İran donanması Kızıldeniz'e konuşlandı.¹(s.56)

3-6 Haziran 2011 – Cisr el Şuğur Kaliamı. Ordu bölgeye gelince 2500 kişi Türkiye'ye kaçtı. ¹(s.103)

3 Haziran 2011 – İdlib'e bağlı Cisr el Şuğur'da cuma namazı sonrası gösterilerde Basil el Masri adlı genç öldürüldü. ¹(s.88) O civarda yaşayanlar Türkiye'ye ve Halep'e kaçtı. ¹(s.89)

4 Haziran 2011 – Basil el Masri'nin cenazesi kaldırılırken, muhaliflere göre, binaların tepesindeki askeri istihbaratçılar ateş açtı, göstericiler karşılık verdi. Karakolu bastılar. 6 Haziran'a kadar silahlı eylemler sürdü. Rejim ise, istihbaratçıların binalar üstünden ateş açtığı iddiasını reddetti, silahlı kişilerin hem sivilleri hem askerleri vurduğunu iddia etti. 123 güvenlik görevlisi öldürüldü. ¹(s.88) Özgür Suriye Ordusu savaşçısı Firas'ın iddiasına göre ise, İdlib'te cihatçı gruplar güvenlik güçlerine çekilmezlerse savaşacaklarını söylediler ve 123 kişilik katliamı yaptılar. Katliamı Harmuş'un üstlenmesini istediler çünkü dünya basını El Kaide bağlantılı diye görmeyecek, katliama sempati duyacaktı. ¹(s.90)

4-5 Haziran 2011 – İstanbul ve Antalya'dan sonra Brüksel'de 3.muhalifler toplantısı gerçekleşti. Amaç: Suriye devrimine destek için ulusal komisyon kurmak, muhalefetin Avrupa ayağı olmak. Bu kez kürtler de katıldı. Esad'a görevi bırakma çağrısı yapılmadı. Suriye'deki devrimcilerin taleplerine bağlı kalındı. Dış müdahaleye karşı olmak vurgulandı ve ulusal ve sivil bir devrim desteklendi. ¹(s.86)

5 Haziran 2011 – Başbakan Adil Sefer, yeni partiler kanununun hazırlığı için komisyon kurulmasına karar verdi. Esad, 12 Kürt partisini görüşmeye çağırdı fakat uygun koşullar olmadığı gerekçesiyle reddedildi. ¹(s.80)

7 Haziran 2011 – Erdoğan-Esad görüşmesi. ¹(s.104)

9 Haziran 2011 – Yarbay Hüseyin Harmuş, Cisr el Şuğur'a gitti. ¹(s.89)

9 Haziran 2011 – Davutoğlu, Abu Dabi'de ABD ve Fransa Dışişleri Bakanları ile görüştü, "Esad reform için söz verdi ama adım atmadı, artık işi zor" dedi. ¹(s.103)

10 Haziran 2011 – Dışişleri Bakanları Davutoğlu ve Hillary Clinton Abu Dabi'de görüşüp, Esad'a baskıyı arttırmak için ortak çalışma kararı aldılar.¹(s.58)

10 Haziran 2011 – Türkiye'ye sığınan Suriyeli mülteci sayısı 3bini aştı.¹(s.103)

11 Haziran 2011 – Erdoğan, Esad'la iplerin kopacağını söyledi. "İyi ilişkiler ilelebet süremez." ¹(s.103)

12 Haziran 2011 – Şam'da Türkiye Büyükelçiliği önünde protesto. Dera'da ise Erdoğan'a destek protestosu. Esad, muhaliflerin "Suriye ordusu yapıyor" diye paylaştıkları vahşet görüntülerinin eski olduğunu açıkladı, Erdoğan ikna olmadı. ¹(s.104)

13 Haziran 2011 – Arap Birliği ilk kez Suriye'nin durumunu görüştü. ¹(s.117)

19 Haziran 2011 – Suriye ordusundan kaçıp Türkiye'ye gelen bir grup asker, Hüseyin Hamuş ile birlikte Hür Subaylar Hareketi'ni kurdu.¹(s.16, 91)

20 Haziran 2011 – Esad konuşmasında reformlara devam edileceğini, genel seçim yapılacağını duyurdu. Muhaliflerin derdi reform değil, komplo, fitne, provokasyon, dedi.¹(s.93)

22 Haziran 2011 – Suriye Dışişleri Bakanı Velid Muallim, Cisr el Şuğur Katliamı'yla ilgili El Kaide'yi suçladı. Avrupalıların sadece yurtdışındaki Suriyelileri dinlediğini, gelip görmek istemediklerini, yabancı medyanın doğru haber yapmadığını söyledi. Cisr el Şuğur'dan kaçıp Türkiye'deki mülteci kamplarında yaşayanlara Suriye'ye geri dönmeleri çağrısında bulundu. Türkiye'den de destek beklediklerini vurguladı.¹(s.93)

Temmuz 2011 – Muhalifelere göre bu tarihten itibaren göstericiler meşru müdafaa hakkını kullanıp silahlandı, öncesinde eylemler barışçıldı. ¹(s.77)

4 Temmuz 2011 – Riyad el Esad, ordudan ayrılıp Harmuş'un Hür Subaylar Hareketi'ne katıldı.¹(s.91)

8 Temmuz 2011 – ABD ve Fransa'nın Şam büyükelçileri Hama'ya gidip göstericilere desteklerini sundular.¹(s.94)

10 Temmuz 2011 – Devlet Başkan Yardımcısı Faruk Şara başkanlığında ulusal diyalog komitesi toplandı. Milletvekili, aydın, bağımsız siyasetçiler vs 200 kişi katıldı. Anayasanın 8.maddesi (Baas Partisi devletin ve toplumun yöntecisidir.) dahil, değişiklikler konuşuldu. Muhalifler diyaloğun anlamsız olduğu gerekçesiyle boykot etti. ¹(s.94)

12 Temmuz 2011 – Şam'da Esad destekçileri ABD büyükelçiliği önünde eylem yaptı.¹(s.94)

13 Temmuz 2011 – Arap Birliği Genel Sekreteri Esad'la görüştü, reformların devam edeceği sözünü aldı. El Cezire'nin taraflı yayınları gerekçesiyle Esad destekçileri Katar Büyükelçiliği'ne saldırdı. ¹(s.117)

18 Temmuz 2011 – Katar Şam'daki elçiliğini kapattı.¹(s.117)

19 Temmuz 2011 – Hamalı Şeyh Adnan Arur, silahlı gruplara şehrin giriş çıkışına barikat kurma, güvenlik güçlerinin şehre girmesine engel olma, gerekirse hendek kazma emri verdi. Amaç kurtatılmış bölge haline getirmekti. ÖSO'da artık 5 tank vardı, kısa sürede çok güçlenmişti. Ordu, şehir girişlerinde tankla müdahale etti.¹(s.95)

25 Temmuz 2011 – Başbakan Adil Sefer'in komisyon kurup hazırlattığı, Baas'ın tekeline son veren yeni siyasi partiler yasası tamamlandı. ¹(s.94)

29 Temmuz 2011 – Harmuş'la anlaşamayıp Hür Subaylar Hareketi'nden ayrılan Riyad el Esad Özgür Suriye Ordusu'nu (ÖSO) kurdu.¹(s.16, 91)

31 Temmuz 2011 – Hama'da operasyon, 84-150 kişi öldü.¹(s.94)

Ağustos 2011 – Davutoğlu-Esad görüşmesi. Esad, Türkiye'nin silahlı eylemcileri gözardı etmesinden yakındı.¹(s.143)

1 Ağustos 2011 – Hama'da çatışmalar devam ediyor. ¹(s.95)

2 Ağustos 2011 – BM Güvenlik Konseyi, sivillere saldırdığı için Suriye'yi kınadı. AB, Suriyeli bazı yetkililere seyahat yasağı getirdi. İhvan, 29 yıl sonra rejimin Hama'da yeniden katliam yaptığını söyledi.¹(s.95)

6 Ağustos 2011 – Yeni siyasi partiler yasasını Esad imzaladı, yasalaştı. 8.madde Baas'ı hala üstün kılıyordu. İşlevselliği tartışmalıydı.¹(s.94)

8 Ağustos 2011 – Suudi Arabistan, Kuveyt ve Bahreyn, Şam'daki elçiliklerini kapattılar.¹(s.117)

9 Ağustos 2011 – Şam'da Davutoğlu-Velid Muallim ve Esad görüşmesi. Türkiye'nin teklifi: Reform yap, askeri operasyonları durdur. Esad'ın cevabı: Yaptığım reformlara rağmen şiddet durmadı, çeteler arttı, Türkiye bunları hiç görmedi. Davutoğlu, Batıyı diplomasiye öncelik vermek konusunda daha fazla zorlayamayacağını söyledi. ¹(s.104)

18 Ağustos 2011 – Obama, Sarkozy, Merkel ve Cameron birlikte Esad'a "çekil" çağrısı yaptı. Yaptırımlar için koordinasyona geçileceğini duyurdu. ¹(s.107)

23 Ağustos 2011 – Esad'a muhalifleri birleştirmek için, İstanbul'da Suriye Ulusal Konseyi (SUK) kuruldu. Şam Deklarasyonu üyeleri ve Müslüman Kardeşler de vardı. Bu konsey, 7 ülke tarafından, Suriye'nin meşru temsilcisi olarak kabul edildi.¹(s.17) Suudi Arabistan ve Katar Konsey'i destekledi. Hedef: İnsan hakları, basın özgürlüğü, çok partili sistem, bağımsız yargı, modern, demokratik, sivil devlet.Suriye'nin %60'ını temsil ettiği iddiası var. Kürtlerden sadece Kürt Gelecek Hareketi katıldı.¹(s.110) SUK, ÖSO'nun rejimi devirecek kadar güçlenmesini, yani orduyu terk edenlerin sayısının artmasını umut ediyordu. ¹(s.111)

27 Ağustos 2011 – Arap Birliği Esad'a taleplerini söyledi, Esad reddetti.¹(s.117)

29 Ağustos 2011 – Hüseyin Harmuş, Türkiye'de kaldığı kamptan kaçırıldı, Suriye'ye teslim edildi. ¹(s.89) Kaçırmayı organize eden Önder Sığırcıkoğlu hakkında dava açıldı, 20 yıl hapse mahkum edildi fakat sonra hapisten kaçtı.¹(s.92) Hür Subaylar Hareketi dağıldı, Şeyh Adnan Arur'un desteği'ni yitirmişti. ¹(s.108)⁴

Eylül 2011 – İnsan Hakları Örgütü'ne göre, gösterilerin tamamen barışçıl olduğu son tarih. ¹(s.78)

Eylül 2011 – Türkiye, İran ve Rusya'ya karşı Nato radarının Malatya-Kürecik'e kurulmasını onayladı. ABD'nin Irak'taki askeri varlığını İncirlik'e taşıttı.¹(s.124)

9 Eylül 2011 – Uluslararası Koruma Cuması: Şam, Humus, Dera, Abukemal, İdlib ve Deyrezzor'da rejim karşıtı gösteriler düzenlendi, öldürülenler oldu. Muhalifler dış müdahale çağrısı yaptı.¹(s.111)

16 Eylül 2011 – Hüseyin Harmuş, Suriye TV'de hikayesini yalanladı. Ordudan isyanlarsırasında değil, 2010'da ayrıldığını, sivilleri öldür emrini hiç almadığını, ordunun halkı öldürmediğini söyledi. ¹(s.89) O tarihe kadar toplamda 4 farklı hikaye anlatmış oldu. ¹(s.90)

27 Eylül 2011 – ÖSO, silahlı mücadele başlattığını resmen ilan etti. ¹(s.111)

Ekim 2011 – Esad, Sunday Telegraph'a röportaj verdi. "Arap Baharı'na diğer liderlerden farklı tepki verdim, 6.gününde reformları başlattım, halk hükümete destek vermeye başladı ama terör tırmandırıldı."¹(s.106)

Ekim 2011 – ÖSO, 4 ayda 1000 askeri öldürdüğünü, 50ye yakın askeri araç ve tank imha ettiğini açıkladı. ¹(s.108)

Ekim 2011 – Esad, yeni anayasanın hazırlanması için 29 üyeli bir anayasa komitesi oluşturdu.¹(s.146)

Ekim 2012 – İran, dış müdahale ve silahlı mücadeleye karşı çıkan bazı muhalif isimlerle biraraya geldi, çözüm için konsefrans düzenlemek istedi. İran'a güvenmiyoruz, cevabı aldı.¹(s.226)

2 Ekim 2011 – Suriye Ulusal Konseyi (SUK) kuruldu.¹(s.147)

7 Ekim 2011 – SUK'a katılan Kürt Gelecek Hareketi lideri Mişel Temmo Kamışlı'da suikast sonucu öldürüldü.¹(s.110)

20 Ekim 2011 – Libya'da Muammer Kaddafi linç edildi. ¹(s.118)

28 Ekim 2011 – SUK sözcüsü Basma Kodmani, Suriye'deki devrimin Libya'daki gibi askerileştirilmemesi ve mezhepçileştirilmemesi gerektiğini söyledi. ¹(s.110)

Kasım 2011 – Binbaşı Abdurrahman Şeyh Ali öldürüldü.¹(s.108)

2 Kasım 2011 – Esad, Arap Birliği'nin barış planını kabul etti.¹(s.117)

12 Kasım 2011 – Arap Birliği, Suriye'nin üyeliğini askıya aldı, elçileri çekti ve yaptırım uygulama kararı aldı. ¹(s.119)

17 Kasım 2011 – İhvan lideri Riyad Şükfa:"Suriye'ye dış müdahale yapılacaksa, Suriye halkı Batının değil Türkiye'nin müdahalesini kabul eder."¹(s.124)

27 Kasım 2011 – Arap Birliği Zirvesi. Suriye ile mali ilişkilerin kesilmesi ve uçuşlara son verilmesi kararı alındı. ¹(s.119)

Aralık 2011 - Birleşik Arap Emirlikleri, 1990'dan beri atıl duran Trans-Arap Hattı'nı tekrar açtı.¹(s.129)

Aralık 2011 – Qatar Foundation'ın finanse ettiği "The Doha Debates", YouGov Siraj adlı kuruluşa Suriye'de bir kamuoyu araştırmasını yaptırdı. Halkın %55'inin Esad'ın görevde kalmasını ama serbest seçimleri garanti etmesini istediği sonucuna varıldı. Sonrasında sonuçlara itibar edilmemesi gerektiğine dair haberler yayıldı.¹(s.147)

1 Aralık 2011 – Arap Birliği'nden 17 üst düzey Suriyeli yetkiliye seyahat yasağı.¹(s.119)

4 Aralık 2011 – Binbaşı Ahmed Bahbuh ordudan ayrıldı. Halid bin Velid Tugaylarını yeniden kurdu. ÖSO altına faaliyete devam etti. ¹(s.108)

8 Aralık 2011 – Esad, Arap Birliği ile gözlemci protokolünü imzaladı. Yaptırımlar kaldırılmadı. ¹(s.119)

8 Aralık 2011 – Brüksel'de Nato zirvesi. Hillary Clinton, Kürecik'teki Nato kalkanının Rusya'ya değil, İran'a yönelik olduğunu söyledi. Rusya Ekim'den beri çeşitli önlemler almıştı bile. Ermenistan'daki Rus askeri üssünü modernleştirmiş, Abhazya ve Güney Osetya'daki askeri üsleri alarma geçirmişti vs.¹(s.127)

Kasım 2011 – ÖSO savaşçı sayısının 10-15bin olduğunu açıkladı. Suriye ordusundaki rütbeli subayları isyana katılmaları için tehdit etti. ¹(s.109)

21 Aralık 2011 – İdlib'te 56 kişi öldü. ¹(s.131)

23 Aralık 2011 – Şam'da Nusra'nın canlı bombası ile 40 kişi öldü. Muhalefet artık Arap Birliği'ni -BM'e başvurmadığı, gözlemci olarak kaldığı için- suçluyor.

23 Aralık 2011 – Suriye askeri istihbarat binalarına intihar saldırısı.¹(s.201)

24 Aralık 2011-2 Ocak 2012 – İran, Velayet 90 tatbikatı ile petrol ambargosuna karşı Hürmüz Boğazı'nı kapatma tehdidinde bulundu. Petrol taşımacılığı için stratejikti. İran'ın en büyük kozuydu.¹(s.128)

2011 sonu – Ordudan kaçıp Türkiye'ye gelen Suriye askerleri Apaydın Kampı'na yerleştirildi. Her türlü elektronik imkan sağlandı, isyanı buradan desteklediler. ¹(s.108)

2011 sonu – ABD Irak'tan çekildi. El Kaide Irak'ta daha rahat büyüdü. ¹(s.334)

2012

Kasım 2011-Aralık 2012 – ABD, bu tarih aralığında Nusra'nın en az 600 saldırı gerçekleştirdiğini iddia etti.¹(s.219)

2012 – Dışişleri Bakanı Davutoğlu Meclis'te "Yeni bir Ortadoğu doğuyor. Değişim dalgasını yöneteceğiz." dedi.¹(s.370)

2012 – İnsan Hakları Örgütü, muhaliflerin işlediği suçları da açıklamaya başladı.¹(s.78)

2012 – Halk Komiteleri (El Lican el Şa'biyye) , ordunun olmadığı yerlerde yerleşim merkezlerinin giriş çıkışlarında kontrolü sağlamaya başladı. Rejim adına görev yapan sivil unsurlar. ¹(s.71)

2012 – YPG, Kürt Yüksek Konseyi'ne bağlandı. ¹(s.16)

2012 – İslam Tugayı, Şam'da Ulusal Güvenlik Binası'nı patlattı.¹(s.16)

2012 – YPG'nin kadın kolu YPJ kuruldu.¹(s.16)

2012 – Ürdün, Katar ve Suudi Arabistan, Ankara, İstanbul ve Ürdün havaalanlarına askeri kargo uçaklarıyla 160 kez indi. Türkiye, silahların karayoluyla Suriye'ye taşınmasından sorumlu.¹(s.136)

2012 başı – Obama gizli istihbarat belgsi imzaladı. Suriyeli asilere yardım için yetki verdi. Adana'da gizli komuta merkezi (nerve center) kuruldu. ABD-Türkiye-Katar-Suudi Arabistan işbirliği başladı.¹(s.137)

2012 – Hıfz el Nizam isimli yarı resmi Suriye çevik kuvveti kuruldu. Üniformaları siyah, sakal bırakmalarına izin var. Halk Hizbullahçılarla karıştırıyor. Hizbullah lideri Nasrallah bu yüzden Hizbullah üyelerinin Suriye'ye girmesini yasakladı. (Çatışmalara sonradan katıldı.)¹(s.165)

2012 – 1 milyonu aşkın Suriyeli, ülke içinde mülteci durumuna düştü. Muhaliflerden de kaçıyorlar. Esad'a destek vermeyenler, eğer muhalif tarafa geçmezse, eylemlere katılmazsa cezalandırılıyor, öldürülüyor veya ailesi sürekli tehdit ediliyor. ¹(s.167)

Ocak 2012 – SUK, ÖSO'yu devrimin silahlı kolu olarak tanıdı. ¹(s.111)

Ocak 2012 – The Guardian: "Körfez'den 5 kişi Reyhanlı üzerinden Atme'ye 50 kutu silah ve mühimmat teslim etti." haberi.¹(s.135)

Ocak 2012 – ÖSO lideri Riyad el Esad, Mustafa el Şeyh ile anlaşmazlık yaşadı.¹(s.212)

3 Ocak 2012 – Arap Birliği gözlemci heyeti başkanı Sudanlı Mustafa Dabi, misyonun başarısız olduğu eleştirilerini reddetti. "Tanklar şehirlerden çekildi ve 3500 tutuklu serbest...Şiddet tek taraflı değil." dedi.¹(s.132)

3 Ocak 2012 – Katar'a ait 2 Airforce C-130 tipi kargo uçağı İstanbul'a indi.¹(s.136)

6 Ocak 2012 – Suriye'de ikinci intiar saldırısı.¹(s.201)

10 Ocak 2012 – Esad konuşma yaptı, yol haritasını açıkladı. Ocak 2013'teki bir sonraki konuşmasına kadar 41bin kişi öldü.¹(s.235)

11 Ocak 2012 – Arap Birliği gözlemcisi Enver Malik, rejime hizmet etmemek için gözlemci heyetten ayrıldığını ilan etti. ¹(s.131),⁶

13 Ocak 2012 – Humus'ta Müslüman-Hıristiyan diyaloğu için çaba harcayan Papaz Frans van der Lugt, "başından itibaren göstericilerin hepsinin tamamen barışçıl olmadığını" söyledi.¹(s.79)

15 Ocak 2012 – Esad, genel af ilan etti. ¹(s.132)

22 Ocak 2012 – ABD ve Katar'ın "gözlemciler süresiz olarak Suriye'de kalamaz" baskısı üzerine Arap Birliği gözlemcilerini Suriye'den çıkarmaya başladı.¹(s.132)

23 Ocak 2012 – Kofi Annan BM ve Arap Birliği Özel Temsilciliği görevine başladı.¹(s.198)

26 Ocak 2012 – The Times: "Suudi Arabistan ile Katar, Kahire'deki Arap Birliği toplantısında muhalifleri finanse etmek için gizli bir antlaşma yaptı."¹(s.142)

3 Şubat 2012 – Humus'ta katliam.Asiler kontrol noktalarına saldırıp 12 askeri öldürdü. Ordu operasyon başlattı. Ölü sayıları farklı farklı duyuruldu. Rejim karşıtları 300lerde, BBC ise 55 ölüde karar kıldı. Olay, BM oylaması öncesiydi. Şam, teşhir edilern cesetlerin daha önce muhaliferin kaçırıp öldürdüğü kişilere ait olduğunu iddia etti. Suriye'nin Kahire, Kuveyt, Amman ve Londra elçilikleri saldırıya uğradı. SUK üyeleri Türkiye'yi savaşa çekme ve BM'yi askeri müdahaleye razı etme amacıyla, "PKKlılar Esad'ın yanında halka ateş açıyor" diye açıklama yaptı. Çatışmalar sırasında Hatay-Güveççi'ye mermi düştü.¹(s.133)

4 Şubat 2012 – Arap Birliği BM Genel Kurulu'na yetki devri planını sundu. Rusya ve Çin veto etti. (Libya'daki gibi askeri müdahaleye imkan vereceği için).¹(s.133)

7 Şubat 2012 – Yüksek Askeri Devrim Konseyi kuruldu. Amacı, Türkiye'de askerin muhaliflere silah sevkiyatının organize edilmesi ve askeri güçleri birleştirmekti. Konsey, Katar ve Suudi Arabistan'ın sivilleri silahlandırmasına iç savaş çıkması ihtimali olduğu için karşı fakat dış güçlerin rejimin askeri üslerini bombalamasını destekliyordu. Kurucusu General Mustafa El Şeyh'in ÖSO komutanı Riyad El Esad'la arasında otorite çatışması vardı. SUK ile ÖSO'nun arası iyi değil. SUK ve Suriye'nin Dostları gittikçe güven kaybediyor. Konsey başarılı olamadı.¹(s.149, 212)

16 Şubat 2012 – BM Genel Kurulu toplandı. Arap planına destek veren ve Suriye'yi şiddet kullandığı için kınayan -4 Şubat'ta BM Güvenlik Konseyi'nde Rusya ve Çin'in vetosuna uğrayan- tasarı kabul edildi.¹(s.143)

19 Şubat 2012 – TSK'nın firar eden Suriyeli askerlere Hatay'da kamp kurduğu, harçlık ödediği haberleri yaymlandı.¹(s.145)

23 Şubat 2012 – Eski BM Genel Sekreteri Kofi Annan, BM Arap Birliği Suriye Özel Temsilcisi olarak atandı. Çizdiği yol haritası: 1.Ölümler duracak. 2.İnsani yardımlar ulaştırılacak. 3.Tutuklular bırakılacak. 4.Medyaya dolaşım özgürlüğü verilecek. 5.Barışçıl gösteri hakkı engellenmeyecek. 6.Bütün renkleri kapsayan siyasi çalışmada işbirliği.¹(s.145)

24 Şubat 2012 – SUK'un ilk toplantısı Tunus'ta gerçekleşti. 70 ülke katıldı. SUK, Suriye halkının meşru temsilcisi olarak tanındı.Sonuç bildirisinde Suriye'ye silah sokulmasının tehlikeli olduğu belirtildi. Fakat Suudi Arabistan muhaliflerin silahlandırılmasını, Katar Arap Barış Gücü oluşturulmasını, SUK ise ÖSO'ya silah verilmesini savundu. SDDUKK, silahlı mücadeleye ve dış müdahaleye karşı deklarasyonu dikkate alınmadığı için toplantıyı boykot etti.¹(s.135,145)

26 Şubat 2012 – Esad, Ekim 2011'de oluşturulan komisyonun hazırladığı yeni anayasa paketini referanduma sundu, kabul edildi. Anayasadaki "Baas Partisi ülkenin ve toplumun lideridir." maddesi kaldırıldı. "Devlet başkanının dini İslam'dır" maddesi değiştirilmedi. Görev süresi 7 yıllık 2 dönemle sınırlandı. Adaylık şartları değişti. Sosyalist içerikli maddeler silindi. Muhalifler tatmin olmadı. ¹(s.146)

26 Şubat 2012 – SUK çatırdamaya başladı. "SUK sokakları temsil etmiyor" diyen 20 kişi ayrılıp Suriye Vatanseverler Grubu'nu kurdu.¹(s.147)

Mart 2012 – Muhaliflerin kalesi haline gelen Humus, Esad'a yenildi.¹(s.146)

Mart 2012 – ÖSO cephane kalmadığından yakınmaya başladı.¹(s.139,193)

Mart 2012 – Suriye'de hava istihbarat binasına intihar saldırısı.¹(s.201)

Mart 2012 – Akil Haşim ÖSO'nun tüm grupları temsil etmediğini savundu, silahlı örgütleri biraraya getirmek için Hatay'da Suriye Ulusal Ordusu'nu kurdu. Çareyi dış müdahalede görüyordu.¹(s.213)

10-11 Mart 2012 – Annan, Şam'da Esad'ı ziyaret etti, Esad Annan'ın önerilerini kabul etti.¹(s.145)

12 Mart 2012 – BM-Arap Birliği Özel Temsilcisi Kofi Annan'ın arabuluculuğunda ateşkes başladı.¹(s.170)

13 Mart 2012 – Kemal Lebvani, Heysem Melih ve Katrin Teli SUK'u "ÖSO'yu silahlandırmak için gerekeni yapmamak"la suçladı. İhvan'ın bu gidişle yeni diktatör olacağını, bunu istemediklerini, Katar ve Türkiye'nin İhvan'ı desteklediğini açıkladılar.¹(s.147)

17 Mart 2012 – İstanbul'da 5 farklı grup SUK'tan bağımsız olarak toplandı: Demokratik Değişim Hareketi, Vatan Hareketi, Kurtuluş ve Kalkınma Bloğu, Türkmen Ulusal Bloğu ve Kürt Yeni Hayat Hareketi. Talepleri: İnsani yardım koridorunun açılması, tampon bölge oluşturulması, uçuşa yasak bölge ilan edilmesi ve özgür ordunun silahlandırılması.¹(s.148)

21 Mart 2012 – BM Güvenlik Konseyi, Annan'ın planına destek verdi.¹(s.145)

26 Mart 2012 – İstanbul Conrad Otel'de Dışişleri Bakanlığı'ndan bir yetkili Fehim Taştekin'in de aralarında bulunduğu gazetecilerle görüştü. "Eninde sonunda Esad rejimi gidecek." dedi. Taştekin'e göre Türkiye politikası buna göre ilerliyordu.¹(s.153)

26 Mart 2012 – İstanbul'da SUK toplantısı yapıldı. 200 farklı grup davetliydi.¹(s.153)

29 Mart 2012 – Arap Birliği Bağdat'ta toplandı. Suriye'nin üyeliği askıya alındı. Dönem başkanlığı bir sene gecikmeyle Katar'dan Irak'a geçti. Irak Birlik'te daha fazla söz sahibi olunca Birlik'in Suriye'ye karşı tavrı değişti. Alınan kararlar: "Esad'ın çekilmesi istenmeyecek, SUK'la ilişkimiz olmayacak, herhangi bir taraf silahlandırılmayacak." Türkiye'nin zirveye katılım talebi de reddedildi.¹(s.151)

Nisan 2012 – Suriye askeri istihbarat binasına intihar saldırısı.¹(s.201)

1 Nisan 2012 – İstanbul'da Dostlar Grubu toplantısı düzenlendi. Özünde Annan'ın 6 maddelik planına karşı bir gruptu çünkü mutlaka rejim değişikliği istiyordu. Erdoğan açılış konuşmasında Suriye'de rejimin devrilmesinin ve silahlı mücadelenin gerektiğini söyledi. Türkiye, Suudi Arabistan ve Katar dışındakiler muhalifleri silahlandırmaya karşı durdu. Rejimin gitmesinde ise herkes hemfikirdi. SUK diğer muhalif gruplara göre daha çok desteklenmesine rağmen, bu kez Suriye halkının tek temsilcisi olarak tanımlanmadı. Kofi Annan tarafsızlığını korumak adına toplantıya katılmadı.¹(s.157,197)

14 Nisan 2012 – BM Arap Birliği Suriye Özel Temsilcisi Kofi Annan'ın ateşkes planının uygulanışını denetlemek için ilk gözlemci heyet Suriye'ye geldi.¹(s.189)

26 Nisan 2012 – ÖSO, Kosova Kurtuluş Ordusu'ndan gerilla taktikleri öğrenmek için, Ammar Abdulhamid başkanlığında bir heyeti Priştine'ye gönderdi. Kosova Kurtuluş Ordusu, 1998'e kadar ABD, Britanya ve Fransa'nın terör örgütü listesindeydi. ¹(s.149)

26 Nisan-4 Mayıs 2012 – Katar'a ait kargo uçakları Esenboğa'ya 6 kez indi.¹(s.136)

27 Nisan 2012 – Lütfullah II adlı silah yüklü gemi Lübnan'da yakalandı. Lübnan Deniz Kuvvetleri gemiyi Selaata Limanı'na yanaşmaya zorladı. Görünürde Suudi Arabistan'da yaşayan 2 Suriyeli işadamı finanse etmişti. Geminin Libya'da yüklendiği, Türkiye-İskenderun Limanı'na ve Mısır-İskenderiye Limanı'na uğramıştı. Trablus limanında teslimat bekleyen Suriye vatandaşı tutuklandı.¹(s.137)

Mayıs 2012 – Suriye askeri istihbarat binasına intihar saldırısı.¹(s.201)

4 Mayıs-8 Ağustos 2012 – Katar'dan Ankara'ya 14 uçuş daha.¹(s.136)

7 Mayıs 2012 – Suriye'de genel seçim. Uzlaşı hükümeti kuruldu.¹(s.235)

12 Mayıs 2012 – Beyrut'ta Esad rejimine karşı eylemler düzenlendi. 5 sünni tutuklandı. Alevi-Sünni çatışması patladı.¹(s.185)

14 Mayıs 2012 – Muhaliflere gönderilen yeni silahlarla Humus'un kuzeyindeki Rastan'da çatışmaya girildi, 23 asker öldürüldü.¹(s.193)

15 Mayıs 2012 – Hula Katliamı öncesi Washington Post haberi: "ABD koordinatörlüğünde, Suudi Arabistan, Katar vd. muhaliflere silah sevkiyatına hız verdi."¹(s.193)

20 Mayıs 2012 – Akkar'da kontrol noktasında dur emrine uymayan Sünni Şeyh Ahmed Abdulvahit öldürüldü. Çatışmalar Beyrut'a sıçradı.¹(s.185)

22 Mayıs 2012 – Debkafile (debka.com) isimli İsrailli terör haberleri sitesi, muhaliflere silah sevkiyatı üzerine yazdı. "Obama'nın gizli mesajı üzerine Suudi ve Katar istihbaratı silahları temin ediyor. Türk istihbaratına muhalifleri silahlandırması için yeşil ışık yakıldı."¹(s.193)

25 Mayıs 2012 – Humus'un Hula köyünde katliam. 108 kişi öldü.¹(s.189)

26 Mayıs 2012 – Suriye'de seçim. ¹(s.179)

28 Mayıs 2012 – Kofi Annan'ın Şam ziyareti. Annan, Hula Katliamı hakkında Esad'ı geri dönüşü olmayan yola girdiğini söyleyerek uyardı. Esad katliamı üstlenmeyi kabul etmedi, ölenlerin devlet yanlısı olduğunu söyledi. ÖSO katliam sonrası ateşkese bağlı kalmayacaklarını açıkladı.¹(s.189)

Haziran 2012 – El Ahbariye televizyonuna intihar saldırısı.¹(s.201)

2 Haziran 2012 – Mısır'ın devrik diktatörü Hüsnü Mübarek idamla yargılanırken ömür boyu hapis cezası aldı.²

7 Haziran 2012 – Alman gazeteci Rainer Hermann "Hula Katliamını Suriye rejimi değil, ÖSO bağlantılı gruplar yaptı" diye yazdı.¹(s.192)

7 Haziran 2012 – Haffe Katliamı.¹(s.195)

9 Haziran 2012 – İstanbul'da SUK toplantısı düzenlendi.¹(s.205)

21 Haziran 2012 – New York Times, Suudi Arabistan, Katar, ABD ve Türkiye işbirliğiyle muhaliflere silah sevkiyatı yapıldığı haberini yayımladı.¹(s.195)

21 Haziran 2012 – Hasan Merci el Hamade adlı albayın askeri uçakla kaçıp Ürdün'ün Mefrek Askeri Havalimanı'na inmesi üzerine, Suriye tüm askeri uçuşları yasakladı, "havalanan uçak olursa vurun" emri verildi.¹(s.196)

22 Haziran 2012 – Suriye, Malatya Erhaç Hava Üssü'nden kalkan Türk jetini düşürdü. Ankara "Uçak silahsızdı, Türkiye'nin radar sistemini test için eğitim uçuşu yapıyordu" derken, Suriye "Hedefi vurduktan sonra Türk uçağı olduğunu tespit ettik" açıklamasını yaptı.¹(s.194) Türkiye, sınıra yaklaşan Suriye askeri uçağının vurulacağını açıkladı.¹(s.468)

23 Haziran 2012 – Esad, muhalefetle birlikte koalisyon hükümeti kurdu.¹(s.179)

25 Haziran 2012 – New York Times: "Hatay'da kurulan iletişim ve ulaştırma ağı sayesinde muhalifler güçlendi. Körfez ve Batı ülkelerinin finanse ettiği SUK, Suriye ordusundan ayrılan askerlere maaş veriyor. Türkiye ise sahra hastanelerini destekliyor."¹(s.197)

25 Haziran 2012 – AB Dışişleri Bakanları toplantısı yapıldı. Türk jetinin Suriye tarafından vurulması hakkında meseleyi askerileştirmeye karşı tavır sergilendi.¹(s.198)

26 Haziran 2012 – Erdoğan grup toplantısına, TSK'nın angajman kurallarının değiştirildiğini, güvenlik riski oluşturacak her askeri unsurun askeri hedef olarak muamele göreceğini, muhalif Suriyelilere her türlü desteğin cerileceğini söyledi. France 24 ve El Cezire konuşmayı canlı yayınladı.¹(s.197)

26 Haziran 2012 – NATO Brüksel'de toplandı. Suriye'nin Türk jetini vurmasına sadece kınama tepkisi gösterildi, kriz ittifak meselesi haline getirilmedi, Türkiye beklediği desteği göremedi.¹(s.197)

29 Haziran 2012 – Annan Planı'na yakın bir kaynak, Independent'tan Robert Fisk'e "Batılılar Esad'ın 2 yıl daha kalabileceğini kabul ediyor." dedi.¹(s.199)

30 Haziran 2012 – Cenevre Mutabakatı. BM Güvenlik Konseyi'nin 5 daimi üyesi ile Türkiye, Katar, ve Irak, "siyasi geçiş hükümeti formulü"ne imza attı. İçeriği: Bütün taraflar silahlı şiddete son vermeli, Annan Planı uygulanmalı, iki taraftan da üyelerin olduğu geçiş hükümeti kurulmalı, anayasal değişiklikler halkın onayına sunulmalı. Bunlar İran'ın daha önce önerdiği maddelerdi.¹(s.198)

2012 yazı – CIA, Türkiye-Suriye sınırında silah geçişini organize etti.¹(s.216)

Temmuz 2012 – PYD, Kürt bölgelerinin kontrolünün ele alınmasına öncülük etti.¹(s.15)

Temmuz 2012 -

3-4 Temmuz 2012 – Kahire'de Kürtlerle SUK arasındaki ihtilafı gidermek amacıyla toplantı yapıldı. Yumruklu kavga çıktı. Kürtler toplantıyı terk etti. (SUK, Kürtlere özerklik ve kendi kaderlerini tayin hakkı tanımıyordu.)¹(s.202)

4 Temmuz 2012 – SUK'un Kürtlerle uzlaşma çabası Kahire toplantısında çöktü. ABD-SUK arasında sorunlar başladı.¹(s.217)

9-12 Temmuz 2012 – Batı Kürdistan Halk Meclisi, Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi Başkanı Mesut Barzani'nin arabuluculuğunda Erbil'de toplandı. Meclis'te Kürt Ulusal Konseyi (KUK:15 Kürt partisi oluşturuyor) ve PYD başı çeken gruplardı. Esad düştüğünde Batı Kürdistan'da ne olacak? konusu üzerine anlaşıldı. Rejim yıkılsa da yıkılmasa da Kürtlerin hedefi Batı Kürdistan'da (Rojava'da) özerk bölge ilan etmekti. Kürt Yüksek Konseyi oluşturuldu. Erdoğan, "Esad kuzeydeki kentleri Kürtlere kasten bıraktı" dedi.¹(s.203,225)

11 Temmuz 2012 – PYD kontrolündeki Kürtler Afrin'i rejimden aldı.¹(s.421)

18 Temmuz 2012 – Suudi istihbaratının desteklediği İslam Tugayı, Suriye Ulusal Güvenlik Binası'nda bombalı saldırı düzenledi. Yüksek mevkilerdeki kişiler öldü.¹(s.200)

19 Temmuz 2012 – Kendilerine Taliban Şurası ismi veren, farklı ülkelerden gelen ve şeriat devleti kurmayı amaçlayan 150 kişilik bir grup Cilvegözü Sınır Kapısı'nın karşısındaki Bab El Heva Sınır Kapısı'nı ele geçirdi. Türkiye yol vererek destekledi. Karkamış'ın karşısındaki Cerablus Sınır Kapısı da düştü.¹(s.200)

19 Temmuz 2012 – Irak-Suriye sınırındaki El Bukemal noktası zapt edildi.¹(s.200)

19 Temmuz 2012 – Kürtler bu tarihten itibaren Kobani, Afrin, Amude, Dirbesiye, Serekaniye ve Derik'te rejim güçleriyle çatışmadan hükümet binalarını ele geçirdi.¹(s.202)

22 Temmuz 2012 – Öncüpınar'ın karşısındaki Selame Sınır Kapısı düştü.¹(s.200)

23 Temmuz 2012 – Der Spiegel temsilcisi, Alman gazeteci Rainer Hermann'ın iddiasının tam tersini yazdı.¹(s.192)

26 Temmuz 2012 – Erdoğan, "Kuzey Suriye'de terör örgütü PYD'ye müsaade etmeyiz" dedi. Temmuz ayı askeri müdahale tehdidiyle geçti.¹(s.205)

27 Temmuz 2012 – Erdoğan Londra'da "Rejim, Halep'te gereken cevabı inşallah Suriye'nin öz evlatlarından alacak." dedi. Çoğu Sünni olan Halep'in düşeceği, ÖSO ve SUK'un kurtarılmış bölgesi olacağı tahmin ediliyordu. Kırsal kesim muhaliflerce ele geçirildi ancak kentli Halepliler muhalifleri desteklemedi. Kürtler de, Sünni aşiretler de kendi semtlerine muhalifleri sokmadı.¹(s.206)

Ağustos 2012 – Obama, kırmızı çizgilerinin kimyasal silahlarla çizildiğini söyledi.¹(s.243)

1 Ağustos 2012 – Barzani ve Davutoğlu Erbil'de görüştü, kırmızı çizgiler belirtildi.¹(s.205)

11 Ağustos 2012 – Hillary Clinton İstanbul'da Davutoğlu, Erdoğan ve Abdullah Gül ile görüştü.¹(s.206)

25-26 Ağustos 2012 – Hatay-Yeşilpınar Belediyesi Barışa Çığlık Forumu düzenledi.Fehim Taştekin'le konuşan Meclis Dış İlişkiler Komisyonu üyesi Mehmet Ali Ediboğlu, Apaydın Kampı'nda kalıp, geceleri Suriye'ye operasyona giden militanların sabah döndüğünü, yakalanmalarının imkansız olduğunu söyledi.¹(s.208)

Eylül 2012 – Katar Emiri Şeyh Hamad El Sani BM Genel Kurulu'nda konuştu: "Güvenlik Konseyi etkin olamadı, Arap ülkeleri kendileri müdahale etsin."¹(s.211)

Eylül 2012 – Riyad el Esad Türkiye'den ayrıldı, Suriye'ye geçti. Yeni yapılanmada Riyad yer almayacaktı.¹(s.218)

Eylül 2012 – Libya'da eğitilen gruplardan biri ABD'nin Trablus Büyükelçisini öldürdü.¹(s.378)

3 Eylül 2012 – Tuğgeneral Muhammed Hüseyin Hac Ali, Hatay'da yeni bir Suriye Ulusal Ordusu kurdu. Hedef yine bütün silahlı grupları biraraya getirmekti. Riyad el Esad bunların hiçbirini desteklemedi.¹(s.213)

6 Eylül 2012 – 400 ton silah yüklü Al Entisar adlı Libya gemisi İskenderun Limanı'na yükünü boşalttı. Organizatör ABD Büyükelçisi Stevens'tı.¹(s.139)

9 Eylül 2012 – Suriye, Türkiye'yi "binlerce Kaideci, tekfirci ve Vehhabi teröristin geçişine izin verdiği" iddiasıyla BM'e şikayet etti.¹(s.143)

11 Eylül 2012 – London Review of Books: "Trablus Büyükelçisi Christopher Stevens, silah organizasyonu için Bingazi'deydi, öldürüldü. ABD transfere son verdi fakat Türkiye Libya silahlarını Suriye'ye aktarmaya devam etti. Erdoğan, operasyonu yarım bıraktığı için ABD'ye sinirliydi." (Yazı 17 Nisan 2014'te yayımlandı).¹(s.138)

19 Eylül 2012 – Akçakale'nin karşısındaki Tel Ebyad Sınır Kapısı düştü.¹(s.200)

19 Eylül 2012 – Cihatçı gruplar Tel Ebyad'a girdi.¹(s.423)

22 Eylül 2012 – ÖSO: "Karargahımızı Türkiye'den kurtarılmış bölgeye taşıdık."¹(s.212)

23 Eylül 2012 – Türkiye, Türk uçağının düşürülmesine karşılık olarak Akçakale'den Suriye'ye top attı.¹(s.215)

28 Eylül 2012 – BM Genel Kurulu toplandı. Davutoğlu BBC'ye röportaj verdi: "Suriye'nin kuzeyinde mülteciler için tampon bölge oluşturulmalı."¹(s.142)

28 Eylül 2012 – Şeyh Adnan Arur, İdlib'e gidip Devrimci Askeri Konseyleri Ortak Komutanlığı'nı kurarak askeri grupları biraraya toplamayı amaçladı. Riyad el Esad ve Mustafa el Şeyh yer almadı, Misgal Naimi vardı.¹(s.213)

Ekim 2012 – Hizbullah ilk kez kayıp verdi.¹(s.237)

2 Ekim 2012 – Sınırda devriye gezen YPG üyelerine Türkiye tarafından ateş açıldı. 1 kişi öldü. ¹(s.216)

3 Ekim 2012 – Suriye'den bir top mermisi Akçakale'ye düştü. 5 kişi öldü.¹(s.215)

4 Ekim 2012 – Suriye tezkeresi TBMM'den geçti. TSK'ya yabancı ülkelere asker gönderme yetkisi verilecekti. Belli bir ülkenin ismi geçmedi.¹(s.215)

31 Ekim 2012 – Hillary Clinton radikal unsurların Suriye devrimini çaldığını söyledi. "SUK artık muhalefet lideri olarak görülemez."¹(s.216)

Kasım 2012 – İsrail, Gazze'ye 8 günlük Bulut Sütunu Operasyonu düzenledi.¹(s.395)

Kasım 2012 – SUK'un katılımıyla, Suriye Muhalif ve Devrimci Güçler Ulusal Komisyonu (SMDGUK) Doha'da oluşturuldu. Bu komisyon, 89 ülke tarafından, Suriye'nin meşru temsilcisi olarak kabul edildi.¹(s.17)

Kasım 2012 – Urfa-Ceylanpınar'ın karşısındaki Serekaniye (Reasulayn) Sınır Kapısı'nı YPG aldı. 1999'dan beri kapalıydı. 2012'de mülteci geçişi için açılmıştı. YPG alınca insani yardıma da kapandı. 1953'ten beri kapalı olan Dirbesiye Sınır Kapısı'nı da YPG aldı.¹(s.328)

Kasım 2012 – Ürdün de silah sevkiyatına dahil oldu.¹(s.136)

Kasım 2012 – ÖSO, Çerkes köyü Bir Acem'in yanındaki ormana kamp kurdu. Esad da orduyu gönderdi. Çerkes lideri iki gruba da tarafsız olduklarını, köyü terk etmelerini söyledi. Çatışmaların sonunda muhalifler de ordu da çekildi, Çerkesler köyü boşalttı, başka yere göç etti. Şam yakınındaki Çerkes köyü Med Sultan'da da benzeri yaşandı. Suriye'de 100bin Çerkes var. Tarafsızlar. ÖSO'ya katılanlar tek tük çıkıyor. Askerler de, ÖSO'ya yardım ettiler diye Çerkes köylerini yağmalamış, halbuki savaş öncesinde Çerkeslerin rejim destekçisi olduğu biliniyormuş. ¹(s.221,223)

3-11 Kasım 2012 – Muhalifler Doha'da toplandı. Clinton'ın bahsettiği yeni yapılanma hakkında görüştüler. ABD Büyükelçisi Robert Ford da katıldı. SUK'tan 15 kişi, farklı muhalif gruplardan 15 kişi, Suriye içindeki muhalif gruplardan 20 kişi yer aldı. ¹(s.217)

11 Kasım 2012 – Suriye Muhalif ve Devrimci Güçler Ulusal Koalisyonu (SMDGUK) ABD etkisinde kuruldu. Başkanı eski vaiz Muaz el Hatib oldu. SUK başta direndi, sonradan 15 üyeyle katıldı. Hedef: Sivil ve askeri muhalefeti birleştirmek, geçiş hükümeti kurmak, SMDGUK'u Suriye'nin tek meşru temsilcisi haline getirmek. Türkiye, Katar, Suudi Arabistan, Fransa ve Britanya tek meşru temsilci olarak tanıdı fakat ABD temkinli yaklaştı. Silah sevkiyatına devam edildi. BM'deki Suriye temsilcisi ile hala rejimin atadığı İbrahim el Caferi.¹(s.218)

11 Kasım 2012 – ABD, Nusra'yı terör örgütü listesine aldı. (Nusra: Irak'taki El Kaide'nin Suriye kolu) Suudi Arabistan, Katar, Türkiye ve SMDGUK Başkanı Muaz el Hatib ABD'nin bu kararına tepkili. SUK, ABD'nin kararı umrumuzda değil, dedi. İhvan da ABD'nin Suriye'deki desteğini bu yüzden yitireceğini belirtti. ¹(s.219)

17 Kasım 2012 – Fransa, SMDGUK üyesi Dr.Munzır Mahus'u Suriye'nin Paris Büyükelçisi olarak tanıdı.¹(s.218)

19 Kasım 2012 – Nusra, 13 Selefi örgütle şeriat devleti kurma amacıyla güç birliği yaptı.¹(s.219)

19 Kasım 2012-17 Şubat 2013 – Kürt-muhalif savaşları. Türkiye destekli muhalif gruplar YPG'ye saldırdı. Kürtler ne Esad'ı ne İhvan'ı istemiyoruz mesajı veriyordu.¹(s.205)

22 Kasım 2012 – SMDGUK, İhvan temsilcilerinden Velid Saffur'u Londra büyükelçisi tayin etti.¹(s.218)

Kasım 2012 sonrası – Ürdün'e ait 2 uçak Amman-Zagreb arası mekik dokudu.Silahların parasını Suudi Arabistan ödemişti. Ürdün'ün C-130 uçakları Esenboğa'ya ilk kez indi.¹(s.136)

Aralık 2012 – Türk yapımı silahlarla dolu iki gemi yakalandı.¹(s.230)

Aralık 2012 – Suriye yönetimi, El Nusra militanlarının Halep'te bir klor fabrikasını ele geçirdiğini, kimyasal silah yapabileceklerini söyleyerek BM'i uyardı.¹(s.243)

Aralık 2012 – Suriye'deki ılımlı İslamcıları silahlandırmak için Antalya'da Selim İdris Komutanlığı'nda Askeri Yüksek Konseyi oluşturuldu.¹(s.268)

2 Aralık 2012 – Sünni alimlerden Yusuf el Karadevi, "Rejimi destekleyen herkesi öldürmek caizdir" fetvası verdi.¹(s.229)

3 Aralık 2012 – Putin'in İstanbul ziyareti.¹(s.234)

8 Aralık 2012 – Özgür Ordu Birleşik Komutanlığı Antalya'daki toplantıyla kuruldu. Lideri Selim İdris. Ilımlı gruplara silah dağıtımını örgütlemesi görevi verildi, silah sevkiyatında muhatap alınacak. Devrimci Askeri Konseyleri Ortak Komutanlığı iptal edildi.¹(s.214, 218)

9 Aralık 2012 – Sunday Times: "ABD, Libya silahlarını Suriye'ye göndermek için gizli bir operasyon başlattı."¹(s.139)

13 Aralık 2012 – Beş örgüt birleşip Hilafetin Yardımcıları tugayını kurdu. ÖSO'ya bize katılın çağrısı yaptı.¹(s.219)

18 Aralık 2012 – Kahire'de Mısır, İran, Suudi Arabistan ve Türkiye'nin katılımıyla temas grubu toplantısı yapıldı. İran, gözlemciler göndermeyi, ateşkesi ve muhaliflerle rejimin Tahran'da masaya oturmasını önermişti.¹(s.226)

26 Aralık 2012 – Akşam gazetesi: "Esad, mektupla Chavez'den sığınma talep etti."¹(s.234)

2012 sonu – Halk Komiteleri'nin ismi Ulusal Savunma Gücü (Kuvvet el Difa el Vatani) olarak değişti. Maaşa bağlandılar. İran, eğitim ve donanımlarında yardım etti.¹(s.71)

Aralık 2012-Şubat 2013 – Ürdün'ün İlyuşin tipi uçakları Zagreb-Amman arasında 36 sefer gerçekleştirdi.¹(s.136)

2013-2016

2013 – Türkiye NATO'dan talep ettiği için, ABD Antep'e, Almanya Maraş'a, Hollanda Adana'ya patriot sistemi kurdu.¹(s.428)

2013 – PYD, fiili özerkliği Afşin, Cezire ve Kobani kantonları olarak inşa etti.¹(s.15)

2013 – İslam Tugayı, 50 İslamcı örgütü biraraya getirerek İslam Ordusu'nu oluşturdu.¹(s.16)

2013 – Irak'ta 7bin kişi öldü.¹(s.259)

2013 – IŞİD, Nusra ve müttefiklerini Rakka'dan sürdü.¹(s.414)

Ocak 2013 – Ürdün-Türkiye arası 5 uçuş gerçekleştirildi.¹(s.136)

Ocak 2013 – ÖSO sözcüsü Bessam Dede, kimyasal silahlara sahip olduklarını, gerekirse kullanabileceklerini söyledi.¹(s.243)

6 Ocak 2013 – Esad konuşma yaptı, yol haritasını açıkladı. 10 Ocak 2012'deki konuşmasından bu yana 41bin kişi öldü.¹(s.234)

10 Ocak 2013 – Washington Institute'den Jeffrey White, muhaliflerin eline ulaşan silahların bilgisini yayımladı. ¹(s.139)

30 Ocak 2013 – ÖSO'nun kimyagerleri laboratuvarlarında BBC'ye poz verdi.¹(s.244)

30 Ocak 2013 -İsrail, Şam'ın yakınlarında Cemraya'daki araştırma merkzini vurdu.¹(s.395)

Şubat 2013 – Washington Post: "Ürdün üzerinden yeni silahlar gönderildi. Batılı müttefikler ve Türkiye, Suudi Arabistan ve Katar da dahil." Muhaliflerin videolarında Suriye ordusundan ganimet olarak elde edemeyecekleri güçlü silahlar görünmeye başladı.¹(s.137)

Şubat 2013 – Lübnan sınırında Hizbullah-ÖSO çatışması. ÖSO, Hizbullah'ın rejim için savaştığını iddia etti, Hizbullah yalanladı.¹(s.236)

Şubat 2013 – İsrail, Genie Enerji Şirketi'ne bağlı Afek Petrol ve Doğalgaz'a lisans verdi.¹(s.399)

12 Şubat 2013 – Washington Post: "Asiler silah alabilmek için tarihi eserleri yağmalayıp satıyor."¹(s.233)

14 Şubat 2013 – Urfa'da El Cezire ve Fırat Kurtuluş Cephesi kuruluşunu ilan etti. Rejim karşıtı grup, Kürtlere karşı savaşa da katıldı.¹(s.206)

16 Şubat 2013 – Suriye Genel Devrim Komisyonu'na göre, Hizbullah üyeleri ÖSO'nun elindeki köylere girmeye çalışınca çatışma başladı. ¹(s.237)

28 Şubat 2013 – Lübnan İçişleri Bakanı Mervan Şerbil, mülteci gibi sınırı geçen muhaliflerin Lübnan'ın kuzeyinde askeri eğitim kampı kurduğunu söyledi.¹(s.237)

Mart 2013 – Muhacirler Ordusu (Ceyş el Muhacirin) oluşturuldu.(Muhacirin Tugayı+Muhammed Tugayları+Hattab Tugayları). Lideri El Kaide ile de, ÖSO ile de ortak operasyonlara katılan Çeçen savaşçısı Şişani'ydi. Cihat dayanışması ile dünyanın dört bir yanından destek geldi.¹(s.256)

Mart 2013 – Tel Abyad Nusra'nın eline geçti.⁸

4 Mart 2013 – Nusra Cephesi, (eski Kaidecilerin kurduğu) Ahrar el Şam ve İslamcı gruplar Rakka'yı ele geçirdi.¹(s.258)

7 Mart 2013 – Hırvat gazetesi Jutarnji List: "Kasım 2012-Şubat 2013 arası Zagreb'ten asilere 75 uçak seferiyle 6bin ton silah taşındı. ABD organize etti. Avrupa ülkeleri de dahil oldu. İlk 2-3 sefer THY'nin Turkish Cargo A310 uçaklarıyla yapıldı. Diğerleri Ürdün'ün İlyuşin 76 MF uçaklarıyla..." haberi.¹(s.136)

17-18 Mart 2013 – İstanbul'da SMDGUK toplantısı. Amaç: Geçici Suriye başbakanını seçmek. Şam doğumlu olup Teksas'ta yaşayan, İhvan destekli Ghassan Hitto seçildi. Kata, Suudilere karşı Hitto'yu dayattığı için, Suudi destekli 12 kişi üyeliğini askıya aldı. Kürtler de Hitto'ya karşı çıktı. Hükümet Antep'te oluşturuldu.¹(s.240)

19 Mart 2013 – SMDGUK, İstanbul'da geçici hükümet kurdu.¹(s.17)

19 Mart 2013 – Rejim destekçisi olarak bilinen ve ordunun kontrolünde bulunan Han el Asel'de kimyasal silah kullanıldı. 25 kişi öldü. Rejim, BM'den araştırma istedi, Rusya'ya da örnek gönderdi. Rusya failin muhalifler olduğuna dair kanıtlar sundu BM'ye.¹(s.242)

21 Mart 2013 – Şam'da Mezraa semtinde İmam Camii'nde vaaz sırasında intihar saldırısı. 42 kişi öldü. Nusra sorumlu tutuldu. Ölenlerden Kürt alim Said Ramazan el Buti, Selahaddin Eyyübi Türbesi'ne gömüldü. Buti silahlı isyanı reddetmişti.¹(s.434)

24 Mart 2013 – Muaz el Hatib SMDGUK'tan istifa etti.¹(s.240)

24 Mart 2013 – NY Times: "Türkiye üzerinden, CIA işbirliğiyle silah sevkiyatı yapılıyor. Ankara ve İstanbul Atatürk Havalimanları kullanılıyor. Katar, S.Arabistan ve Ürdün askeri kargo uçakları var. CIA, Arapların Hırvatistan'dan silah teminini de organize ediyor. Muhaliflerin komuutanları silah akışının yetersiz, silah dağıtılacak grupların belirlenmesinin adaletsiz olduğunu, sahte ÖSO tugaylarına silah verildiğini, onların da silahları kullanmayıp para karşılığı sattığını söylüyor." haberi.¹(s.136,140)

24 Mart 2013 – Şam civarındaki Adra'da kimyasal silah kullanıldı.Rejim ve muhalifler birbirini suçladı.¹(s.242)

26 Mart 2013 – Arap Birliği Zirvesi. Hitto Suriye koltuğuna oturtuldu. Sadece Irak itiraz etti. Sonuç bildirgesi: Suriye geçici hükümeti, seçimler gerçekleşene kadar Suriye'nin Arap Birliği'ndeki tek temsilcisidir. Halkı Esad'tan korumak için her ülke ÖSO'ya yardım etmek hakkına sahiptir.¹(s.241)

Nisan 2013 – Irak İslam Devleti, ismini Irak Şam İslam Devleti (IŞİD) olarak değiştirdi. ¹(s.16)

Nisan 2013 – Kaide'nin Suriye kolu olan Nusra Cephesi'nin kurucusu Colani, IŞİD'e biat etmedi, Kaide liderine etti.¹(s.16)

9 Nisan 2013 – Irak İslam Devleti (IİD) lideri Ebu Bekir Bağdadi, örgütün adını Irak-Şam İslam Devleti (IŞİD) olarak değiştirdiğini duyurdu. Hedef: Irak, Suriye, Lübnan, Ürdün, İsrail ve Filistin'de şeriat devleti kurmak. "Nusra da bizze dahil" dedi. Nusra lideri Ebu Muhammed el Colani "Nusralılar Şeyh Erman Zevahiri'ye bağlıdır. IİD ile gurur duysak da katılmayacağız." dedi.¹(s.258)

13 Nisan 2013 – Halep'te Kürtlerin kontrolündeki Şeyh Maksud'ta kimyasal olduğundan şüphelenilen silahlar kullanıldı. Rejim ve muhalifler birbirini suçladı.¹(s.242)

28 Nisan 2013 – Mısır heyeti İran'a gitti.¹(s.250)

29 Nisan 2013 – İdlib'in Serakib kasabasındaki olayda 13 kişi yaralandı. Başta kimyasal bulguya rastlanmadı fakat kimyasal silah kullanıldığı şüphesi vardı. Rejim ve muhalifler birbirini suçladı.¹(s.243)

30 Nisan 2013 – Hizbullah lideri Nasrallah, Suriye'nin ABD, İsrail ve tekfircilerin eline düşmesine izin vermeyeceklerini belirterek, savaşa gireceklerinin ilk sinyalini verdi. ¹(s.238)

Mayıs 2013 – Şam-Bilimsel Etütler ve Araştıma Merkezi'ne kimsyasal saldırı. 20 asker öldü.¹(s.243)

Mayıs 2013 – Beyaz Saray'da Erdoğan-Obama görüşmesi. Erdoğan, Reyhanlı'yı hatırlatıp "Suriye'yi hemen çözelim yoksa ateş ülkeme geliyor" dedi. Uçuşa yasak bölge talep etti, "Buna ABD-Türkiye karar veremez." cevabını aldı. Erdoğan Cenevre II sürecine destek sözü verdi. ¹(s.248)

Mayıs 2013 – Çeçen savaşçı, Muhacirler Ordusu lideri Şişani, IŞİD'in kuzey cephesi komutanı oldu. IŞİD'e katılmayı reddeden üyelerini, yardımcısı Seyfullah dahil olmak üzere, örgütten kovdu. Seyfullah, Hilafet Ordusu'nu kurup Nusra Cephesi'ne katıldı.¹(s.257)

2 Mayıs 2013 – Banyas-Beyda köyünde sivil katliamı. 70-165 arası ölü. "Sünni soykırımı" propagandası. Kimin yaptığı belirsiz.¹(s.251)

2-3 Mayıs 2013 – İsrail Hava Kuvvetleri, Suriye'nin Hizbullah'a füze taşıması gerekçesiyle Suriye'de belli hedefleri vurdu. Fakat askeri kargo vs değil de Bilimsel Araştırma Merkezi, kışla, silah deposu vurması ilgi çekiciydi.¹(s.245)

3 Mayıs 2013 – Banyas-Ras el Nabaa bölgesinde 77 kişi öldü. Sünni soykırımı propagandası.¹(s.252)

5 Mayıs 2013 – BM Bağımsız Suriye Soruşturma Komisyonu'ndan Carla Del Ponte, kimyasal silahları muhaliflerin kullandığını söyledi.¹(s.242)

7 Mayıs 2013 – İran Dışişleri Bakanı Amman'da. ¹(s.249)

12 Mayıs 2013 – İran Dışişleri Bakanı Cidde'de.¹(s.249)

16 Mayıs 2013 – Mısır Dışişleri Bakanlığı askeri müdahaleye karşı olduğunu açıkladı.¹(s.250)

16 Mayıs 2013 – Beyaz Saray'da Obama Mit Müsteşarı Hakan Fidan ve Erdoğan'a "Radikallerle neler yaptığınızı biliyoruz," dedi.¹(s.378)

24 Mayıs 2013 – SMDGUK İstanbul'da toplandı. Amaç: Yeni başkanı belirlemek ve Cenevre II Konferansı'na katılım koşullarını tartışmak.¹(s.241)

Haziran 2013 – Reuters: "Hizbullah'ın Suriye'ye gönderdiği milis sayısı şimdiye kadar 600-1000 arası."¹(s.238)

Haziran 2013 – Putin-Obama randevusu.¹(s.244)

Haziran 2013 – İran'da seçim.¹(s.246)

Haziran 2013 – Muhalifler Kusayr'ı kaybetti. Lübnan'dan muhaliflere gelen destek hattı tıkandı.¹(s.261)

7 Haziran 2013 – YPG, Afrin'i almıştı, etrafındaki Kürt köylerinin kontrolünü de muhaliflerin elinden aldı. Doğuda Tel Rıfat'a kadar koridoru açtı.¹(s.421)

15 Haziran 2013 – Mısır Cumhurbaşkanı Mursi, Şam'la diplomatik ilişkileri kesti, Hizbullah'a "Suriye'den çekil" çağrısı yaptı. Hizbullah, rejimin resmi davetiyle savaşa dahil olmuştu. ¹(s.253)

19 Temmuz-5 Ağustos 2013 – Tel Ebyad'ta cami hoparlörlerinden Kürtlere şehri terk etmeleri, yoksa öldürülecekleri anons edildi. Evler basıldı, erkekler öldürüldü, kadınlar ve çocuklar rehin alındı.¹(s.423)

4-18 Ağustos 2013 – Lazkiye kırsalında Ahrar el Şam, IŞİD, Nusra, Muhacirler ve Ensar ile Sukur birlikte 190 Aleviyi katletti.¹(s.381)

Ağustos 2013 – Ulusal Savunma Gücü üye sayısı 100bine ulaştı. Bazıları hırsızlık, yağma, adam kaçırma gibi suçlardan yargılandı, orduyla çatışanlar oldu. ¹(s.71)

Ağustos 2013 – Doğu Guta'da kimyasal silah katliamı.¹(s.261)

21 Ağustos 2013 – Şam Kalkanı Operasyonu. Şam 13 yerde birden bombardıman başlattı. Yüzlerce kişi öldü Doğu Guta'da. BM kimyasal silah iddialarını araştırmak için bölgeye gitti, net bir sonuç yok. Almanya, İtalya, Kanada, Türkiye, Irak, Lübnan, Ürdün, Mısır ve Tunus, ABD'nin kimyasal silah kullanıyor iddiasıyla Esad'a saldırmasına ya karşı çıktı ya da destek vermeyeceğini açıkladı. ¹(s.262,265)

26 Ağustos 2013 – İstanbul'da Dostlar Grubu ile SMDGUK'un toplantısı yapıldı.¹(s.267)

30 Ağustos 2013 – Beyaz Saray sarin gazı taşıyan füzenin Esad'ın kontrolündeki bölgeden atıldığını iddia etti. Ama BM denetçilerinin bulgularını inceleyen eski BM denetçisi Richard Lloyd ve Massachusetts Teknoloji Enstitüsü'nden Prof. Dr. Theodore A. Pistol bu iddiayı yalanladı. BM 'den Selltrom de roketlerin 1 km öteden atıldığını açıkladı. ¹(s.264)

Eylül 2013 – IŞİD Azez'i işgal etti.¹(s.260)

Eylül 2013 – IŞİD Rakka'yı işgal etti.⁸

2 Eylül 2013 – New York Times: "Obama, CIA'in Ürdün'de eğittiği 50 kişilik ilk hücrenin Suriye'ye sızdığını söyledi."¹(s.261)

16 Eylül 2013 – Türkiye, Suriye'ye ait bir helikopteri düşürdü.¹(s.468)

24 Eylül 2013 – 13 örgüt SUK'u tanımadığını duyurup tüm grupları "şeriata dayalı net bir İslami çatı altında birleşmeye" davet etti. (Nusra, Tevhid Tugayı, Sukur el Şam, İslam Tugayları dahil).¹(s.268)

29 Eylül 2013 – ÖSO etiketini kullanan elliden fazla grup Selefi Liva el İslam öncülüğünde İslam Ordusu'nu (Ceyş el İslam) kurdu.¹(s.269)

3 Ekim 2013 – Sınır ötesi operasyonlar için hükümete yetki veren tezkere TBMM'den geçti. Tezkerede, Suriye rejiminin 21 Ağustos 2013'te kimyasal silah kullandığı kabul edildi.¹(s.268)

21 Ekim 2013 – IŞİD, Rakka'yı örgütün emirliğine dönüştürdü.¹(s.259)

Kasım 2013 – Bağdadi IŞİD'in Irak'ta, Colani'nin Nusra olarak Suriye'de savaşmasını istedi. Şeyh Erman Zevahiri, Bağdadi'ye sözünü dinletemeyince IŞİD'i El Kaide'den dışladı. Nusra'nın El Kaide'nin Suriye uzantısı olduğunu teyit etti.¹(s.259, 334)

Kasım 2013 – IŞİD Atme'yi işgal etti. ¹(s.260)

Kasım 2013 – Türkiye, Nusaybin ile Kamışlı Sınır Kapısı arasına duvar örmeye başladı. Kamışlı kısmen YPG'nin denetimindeydi.¹(s.328)

12 Kasım 2013 – YPG, Rojava Kürdistanı'nda geçici yönetim tesis etme amaçlı kurucu meclis ilan etti.¹(s.206)

22 Kasım 2013 – Suudi istihbaratı güdümündeki İslam Ordusu (Ceyş el İslam), Katar ve Türkiye destekli Ahrar el Şam, Tevhid Tugayı ve Sukur el Şam birleşti, İslami Cephe'yi kurdu. ÖSO bağlantısı olanlar vardı, yalan oldular, ÖSO cephanelerini zaptettiler.¹(s.260)

Aralık 2013 – Nusra, İslami Cephe ve ÖSO, IŞİD'e savaş açtı. ¹(s.337)

Aralık 2013 – BBC'den Richard Galpin:"Transit otel işlevi gören bir evin sorumlusu, son 3 ayda evde 150den fazla kişinin kaldığını, 15-20sinin İngiliz olduğunu, 1-2 gün kalıp Suriye'ye gittiklerini, dönüşte de uçaklarını beklerken burada kaldıklarını söyledi."¹(s.374)

Aralık 2013 – Nusra ve İslami Cephe Adra'da 32 Alevi, Hıristiyan, Dürzi ve İsmailiyi öldürdü.¹(s.436)

Aralık 2013 – Hıristiyanların tarihi köyü Malula'yı Nusra bir süreliğine ele geçirdi, tahrip etti.¹(s.437),¹¹

2014 – İlk 10 ayda Irak'ta 6bin kişi öldü.¹(s.259)

2014 – YPJ, Kobani'de savaştı ve dünyaca tanındı.¹(s.16)

2014 – IŞİD, Irak'ta Şii kentlerini susuz bırakmak için Nuaimiye Barajı'nın kapaklarını kapattı. Kimi yerleri su bastı, kimisi susuz kaldı. ¹(s.376)

2014 – Nusra ve müttefikleri IŞİD'i Halep ve İdlib kırsalından çıkarttı. ¹(s.414)

Ocak 2014 – IŞİD Cerablus'u ele geçirdi. Arap ve Türkmen ağırlıklı olan nüfusun %80'i Türkiye'ye kaçtı.¹(s.421)

Ocak 2014 – IŞİD, eski ortağı Nusra'nın elindeki Tel Abyad'ı kanlı çatışmalarla ele geçirdi.¹(s.424)

2 Ocak 2014 – Nureddin Zengi Tugayları, İslami Nur Hareketi ve Ensar Tugayı birleşip Mücahitler Ordusu'nu kurdu.¹(s.260)

3 Ocak 2014 – İslami Cephe IŞİD'e saldırılara başladı. IŞİD'i Türkiye sınırına yakın olan Atme ve Azez'den çıkarttı.¹(s.260)

Şubat 2014 – IŞİD'e girmeyi reddeden Hilafet Ordusu lideri Seyfullah, Halep'te hapishane baskınında öldürüldü. Örgütün yeni lideri de Nusra'ya bağlı kaldı.¹(s.257)

7 Şubat 2014 – Humus'ta rejimle muhalifler arasında 3 günlük ateşkes ilan edildi.¹² Siviller tahliye edildi, eski kent boşaltıldı. 2015'te muhalifler sadece Nusra'nın etkin olduğu Vaer'de kaldı.¹(s.451)

19 Şubat 2014 – Ankara'da Dışişleri Müsteşarı Feridun Sinirlioğlu ve ABD Ankara Büyükelçisi John Bass muhaliflerin eğitilip donatılmasını öngören programı imzaladı. ABD'nin önceliği IŞİD, Türkiye'nin Esad.¹(s.400) Ilımlı muhalifler seçilecek.¹(s.401)

24 Şubat 2014 – Jewish Press'ten El Ahd: "2013'te yaralanınca İsrail'de tedavi gören ÖSO komutanı Abdullah el Beşir, gizlice askeri eğitimden geçirildi, Suriye cephesine gönderildi." Öldüğü sanılıyordu.¹(s.398)

Mart 2014 – Türkiye, kapalı olan Kamışlı Sınır Kapısı'ndan BM'in yardım konvoyunun geçişine izin verdi. ¹(s.328)

Mart 2014 – IŞİD, Azez'i yeniden İslami Cephe'ye kaptırdı ve Nusra'yı Deyr el Zor'dan attı.¹(s.337)

Mart 2014 – Muhalefetin önde gelen isimlerinden Kemal Labvani El Arab'a: "Neden golan'ı İsrail'e satmayalım çünkü Suriye ve Golan'ı kaybetmekten iyidir." dedi.¹(s.399)

Mart 2014 – Keseb Sınır Kapısı muhaliflerin eline geçti.Rejimin elindeydi.¹(s.462)

15 Mart 2014 – IŞİD, Süleyman Şah Türbesi'nin boşaltılması için 3 gün süre verdiği videoyu internete yükledi.¹(s.403)

23 Mart 2014 – Türkiye, Suriye'ye ait bir MIG-23 uçağını düşürdü.¹(s.468)

24 Mart 2014 – Hakan Fidan'ın türbeye roket atmaktan bahsettiği tape ortaya çıktı.¹(s.402)

Nisan 2014 – Bu tarih itibariyle Suriye sınır kapılarından üçü YPG, üçü İslami Cephe ve müttefikleri, üçü IŞİD, biri Esad rejiminin elinde.¹(s.328)

Nisan 2014 – Hareket Hazm komutanı Asım Zeydan, ABD TOWları ile poz verdi. Los Angeles Times röportajı:"Biz gerçekte Nusra'nın safındayız."¹(s.369)

2 Nisan 2014 – Suriye Devrimcileri Cephesi lideri Cemal Maruf Independent'a konuştu:"Cephanelerimizi nusra ile paylaşıyoruz."¹(s.369)

7 Nisan 2014 – Humus'ta Müslüman-Hıristiyan diyaloğu için çaba harcayan Papaz Frans van der Lugt öldürüldü.¹(s.79),²

30 Nisan 2014 – Irak'ta seçim. Maliki tekrar kazandı.¹(s.338)

Yaza doğru 2014 – IŞİD Irak'a ağırlık verdi. Sehva milisleri IŞİD'e katıldı.¹(s.337)

Mayıs 2014 – IŞİD, Çerkes köyü Deyr el Ful'u ele geçirdi.¹(s.258)

Mayıs 2014 – Halep'in yarısı susuz kaldı. Altyapı çöktü. Suriye genelinde su arıtma tesislerinin %35'i devredışı kaldı. IŞİD'in kısmen kontrolündeki şebek suyunun %90ı çalışmıyordu. IŞİD'in merkezi olan Rakka'da da durum benzerdi. Suriye'de Takba ve Tişrin barajları ile Irak'ta Samara ve Musul barajlarını ele geçiren IŞİD, kapakları açarak su baskınlarına sebep oldu. Su, silah olarak kullanıldı.¹(s.376)

Haziran 2014 – IŞİD Musul'u ele geçirdi. İsmini İslam Devleti olarak eğiştirdi. Halifelik ilan etti.¹(s.16)

Haziran 2014 – Bu tarihe kadar 14 ayda 1000 kadar yaralı savaşçı muhalif İsrail'de tedavi gördü.¹(s.396)

Haziran 2014 – ÖSO Askeri Yüksek Konseyi yolsuzluk suçlamasıyla dağıtıldı.¹(s.381)

3 Haziran 2014 – Suriye'de devlet başkanlığı seçimi yapıldı. IŞİD'in kontrolündeki Rakka dışındaki tüm kentlerde sandık kuruldu. Türkiye, ABD, Fransa, Almanya, Belçika ve Birleşik Arap Emirlikleri dışındaki 43 ülkedeki elçiliklerde de sandık kuruldu. Mülteciler oy kullanamadı. Obama seçimi komedi diye nitelendirdi. 3 aday arasından Esad kazandı.¹(s.329)

3 Haziran 2014 – Suudi Dışişleri Bakanı Suud el Faysal Moskova'yı ziyaret etti. ¹(s.363)

4 Haziran 2014 – Suriye'de seçim. %88 oranla Esad kazandı.¹(s.356)

9 Haziran 2014 – IŞİD Musul'u ele geçirdi. Sonra Beyci ve Tikrit'i kolayca düşürdü.¹(s.331)

10 Haziran 2014 – BM Ateşkes Gözlem Misyonu (UNDOF)'nun raporu yayımlandı. 11 Mart-28 Mayıs 2014 arasını içeriyor. Golan'daki İsrail askerleri ile silahlı asiler arasında 59 kez temas yaşandı. İsyancılar 89 yaralıyı İsrail'e taşıdı. İyileşen 19 kişi ve 2 ceset geri Suriye'ye taşındı. İsrail, isyancılara mühimmat ve iletişim aygıtı dolu 2 kutu verdi.¹(s.397)

16 Haziran 2014 – Tel Afer IŞİD'in eline geçti.¹(s.351)

11 Haziran 2014 – IŞİD Musul'un Türkiye başkonsolosu ve diğer personelini rehin aldı.¹(s.332)

21 Haziran 2014 – Rus Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov Suudi Arabistan'ı ziyaret etti.¹(s.363)

22 Haziran 2014 – ABD Dışişleri Bakanı John Kerry Bağdat'a gitti. "ABD, Iraklıların bütün halkı temsil etmeye hazır bir lider bulmasını arzuluyor," dedi.Maliki'ye yol göründü.¹(s.354)

27 Haziran 2014 – Muhaliflerin kurduğu geçici hükümetin başbakanı Ahmed Tome, Genelkurmay Başkanı Abdulilah Beşir'i yolsuzluk ve rüşvetle suçlayarak, görevden aldı, ÖSO Yüksek Askeri Konseyi'ni feshetti. SMDGUK, Tome'nin yetkisini aştığını, buna SMDGUK'un karar vermesinin gerektiğini, kararın geçerli olmadığını söyledi.¹(s.361)

30 Haziran 2014 – IŞİD hilafet ilan etti. Adını İslam Devleti olarak değiştirdi. Bağdadi halife ilan edildi. Suriye'de İslami Cephe, Mücahitler Ordusu, Suriye Müslüman Alimler Genel Heyeti, İslam Birliği Şer'i Heyeti, İdlib İslam Heyeti, Halep İslam Heyeti, El Kaide'nin Kuveytli para kaynağı Hamid bin ali, Mısırlı Selefi lider Hani Sibai, Körfez'in bağışlarını Suriye'deki El Kaide'ye aktaran Ganim el Mutayni İslam Devleti'ni reddetti, biat etmedi. Nusra komutanlarından bazıları, Sahabe Ordusu, Bilad-ı Şam ise biat edenlerden.¹(s.358)

30 Haziran 2014 – ABD Dışişleri Bakanı John Kerry, SMDGUK Başkanı Ahmed Cerba ile görüştü. "Muhalefetin yeni görevi IŞİD'le mücadele," dedi. Öncesinde Obama, ılımlı muhaliflere destek için Kongre'den 500milyon dolar istemişti.¹(s.360)

Temmuz 2014 – Nusra, Hama, İdlib ve Şam kırsalında kontrolü altındaki bölgelerde İslami Emirlik ilan etti.¹(s.365)

Temmuz 2014 – YPG Zor Muğar, Beyadi, Ziyarete'yi kaybetti. Bu sırada Türkiye IŞİD'in Türkiye sınırını kullanmasına göz yumdu.¹(s.403)

Temmuz 2014 – Nusra lideri Colani, İdlib kırsalında emirlik kuracaklarını duyurdu.¹(s.410)

22 Temmuz 2014 – ÖSO'ya bağlı Harameyn tugayı komutanı Safuri Nusra'nın eline geçti. Dera Şeriat Mahkemesi'ne ifade verdi. İsrail'den aldığı yardımları saydı.¹(s.398)

Ağustos 2014 öncesi – Fehim Taştekin sınırdaki Hacıpaşa'ya gitti. Asi nehrine petrol için boru döşenmiş. IŞİD'in sattığı petrol, Türkiye'ye köylü-kaçakçılar sayesinde sokuluyormuş. IŞİD'e para kazandırıldığı çok dikkat çekince 2014'te Türkiye sınırı sıkı kontrole tabi tutmaya, kaçakçılığa izin vermemeye başlamış. Petrol IŞİD'ten Nusra, İslami Cephe veya ÖSO kontrolündeki bölgelerden geçip Türkiye'ye geliyormuş.¹(s.370) Ayrıca bir kaçakçı, son birkaç ayda Hatay havaalanından alıp eve, oradan gece vakti sınırdan Suriye'ye geçirdiği IŞİDçi sayısının 400'e yakın olduğunu söylemiş.¹(s.374)

Ağustos 2014 – Times of Israel: "ÖSO komutanlarından Şerif el Safuri, tıbbi ve askeri yardımlarına karşılık İsrail'le işbirliği yaptı."¹(s.398)

Ağustos 2014 – IŞİD, Irak'ta Ezidilerin katledildiği Şengal ile Suriye'nin Til Koçer bölgesi arasında güvenlik koridoru oluşturmak için hamle yaptı. Karşılığında YPG, Türbe'nin etrafındaki IŞİD mevzilerine yüklendi. Bazı köyleri ele geçirdi. Türbe'ye en yakın olan Karakozak köyünü ele geçirince YPG Türbe'yi koruma sözü verdi. Fakat Türkiye istemedi. Hatta malzeme ve asker göndermek için Türbe yakınındaki YPG ile koordinasyon sağlamak zorunda kalmamak amacıyla Türbe'yi Eşme'ye taşıdı.¹(s.403) Bunu yaparken, Suriye yönetimiyle anlaşmadan, Suriye topraklarının bir kısmını çevreleyiverdi. Türkiye, işgalci durumuna düştü, uluslararası hukuku ihlal etti. Taşıma sırasında YPG ve PYD'den yardım aldığını da reddetti hükümet.¹(s.405)

Ağustos 2014 – ABD, Irak'ta IŞİD'e saldırmaya başladı.⁸

2 Ağustos 2014 – Nusra ile IŞİD Lübnan'ın kuzeyindeki Arsel bölgesinde çatıştıktan sonra 34 asker ve polisi rehin aldı, çekildi. Rehinelere karşılık hapisteki 400 militanı istedi. Bir Sünni ve bir Şii askerin başını kesti. ¹(s.365)

3 Ağustos 2014 – Suriye Devrimci Genelkurmay Konseyi (SDGK) kuruldu. Hedef: Sahada koordinasyon ve birliği sağlamak. 18 örgüt katıldı: Suud destekli İslam Ordusu, 2014 başında ABD'den yardım alan Suriye Devrimcileri Cephesi, ABD'den TOW tanksavar füzeleri alan Hareket Hazm, IŞİD2 karşı İslamcıların koalisyonu Mücahitler Ordusu, İslamcı Sukur el Şam.¹(s.369)

9 Ağustos 2014 – İdlib'te saldırı. Saldrıda Ahrar el Şam'ın lider kadrosu öldü.¹(s.369)

10 Ağustos 2014 – Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah Sisi Cidde'de.¹(s.364)

12 Ağustos 2014 – Mısır cumhurbaşkanı Abdülfettah Sisi Moskova'da.¹(s.364)

15 Ağustos 2014 – BM Güvenlik Konseyi IŞİD ve Nusra'yı hedef alan 2170 nolu kararı kabul etti.¹(s.365)

17 Ağustos 2014 – Le Figaro'ya göre bu tarihte: "Seçilmiş 300 savaşçı Ürdün'de CIA, İsrailli komandolar ve Ürdünlü uzmanlar tarafından eğitilmişti. İlk grup bu tarihte Suriye'ye girdi. İkinci grup 19 Ağustos'ta."¹(s.399)

21 Ağustos 2014 – Taraf gazetesi: "IŞİD Türkiye'nin Musul Konsolosluğu'nda rehin aldığı 49 kişiye karşılık Türbe'deki Türk askerlerinin çekilmesini istedi, hükümet de kabul etti."¹(s.403)

22 Ağustos 2014 – Independent:"ABD, Alman istihbaratı BND aracılığıyla Şam yönetimiyle istihbarat paylaştı."¹(s.364)

24 Ağustos 2014 – Cidde'de Mısır, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Katar ve Ürdün dışişleri yetkilileri Suriye krizi ve IŞİD'i görüştü.¹(s.364)

24-26 Ağustos 2014 – İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif, Bağdat ve Erbil'de yeni Irak Başbakanı Haydar el İbadi ve diğer liderlerle görüştü. Konu: IŞİD'e karşı savaş. Barzani ile de görüştü.¹(s.364)

25 Ağustos 2014 – Suriye Dışişleri Bakanı Velid Muallim, ABD ve Britanya'nın yanısıra muhalifleri destekleyen Suudi Arabistan gibi ülkelere de IŞİD'e karşı işbirliği çağrısı yaptı.¹(s.364)

25-26 Ağustos 2014 – İran Dışişleri Bakanı Yardımcısı Hüseyin Emir Abdullahiyan Suudi Arabistan'a gitti.¹(s.364)

26 Ağustos 2014 – Suriye üzerinde keşif uçuşları başladı.¹(s.364)

27 Ağustos 2014 – Nusra Cephesi ve ÖSO Golan Tepeleri'ndeki Kuneytra Sınır Kapısı'nı ele geçirdi. İsrail'in silahlı gruplara (El Kaide dahil) destek vermesi belirginleşmeye başladı. BM Ateşkes Gözlem Misyonu (UNDOF)'nun raporunda da belirtildi.¹(s.397)

31 Ağustos 2014 – İslami Cephe'nin en büyük bileşeni olan Ahrar el Şam, SDGK'ye katıldı. Kurucularından Ebu Halid el suri, El Kaide lideri Zevahiri'nin Suriye temsilcisi. Ilımlı ve Selefi güçler arasında denge unsuru.¹(s.369)

Ağustos-Eylül 2014 – Suriye-Kuneytra'daki saldırılarda Suriye Devrimciler Cephesi, Nusra ve İslami Cephe'nin en etkili grubu Ahrar el Şam omuz omuzaydı.¹(s.381)

Eylül 2014 – ABDli gazeteci Steven Stloff ılımlı diye nitelenen muhalifler tarafından IŞİD'e satıldı, kafası kesilerek öldürüldü.¹(s.366)

Eylül 2014 – ABD, Suriye'de IŞİD'e saldırmaya başladı.⁸

4-5 Eylül 2014 – Galler'de NATO zirvesi. John Kerry: "Irak güvenlik güçlerini ve diğerlerini desteklemeliyiz."¹(s.366)

5 Eylül 2014 – İsrail, Suriye'nin Dera'daki son radar istasyonunu bombaladı.¹(s.398)

7 Eylül 2014 – Al Monitor: "Hizbullah, IŞİD ve Nusra'ya karşı Lübnan Direniş Tugayları'nı yeniden canlandırdı. Hıristiyan, Sünni ve Şiilere askeri eğitim verdi. Amaç: IŞİD'in Trablus üzerinden Akdeniz'e ulaşma planını engellemek."¹(s.367)

9 Eylül 2014 – Ahrar el Şam'ın 27 yöneticisi öldürüldü.¹(s.15)

15 Eylül 2014 – IŞİD'in Kobani'ye saldırıları başladı. Kobani 135 gün direndi. ABD, IŞİD'e karşı en çok Kürtlerle işbirliği yapmaya başladı.¹(s.362)

17 Eylül 2014 – Fehim Taştekin, KYB Dışilişkiler Sorumlusu Sadi Ahmed Pire ile Erbil'de görüştü. Pire "Türkiye, IŞİD'in Türkiye sınırından geçişini engellemeli," dedi.¹(s.378)

20 Eylül 2014 – IŞİD Musul Konsolosluğu rehinelerini bıraktı. Süleyman Şah Tübesi'ne saldırmadı, türk askerleri hala orada.¹(s.403)

23 Eylül 2014 – Hareket Hazm:"ABD'nin Suriye'deki hava bombardımanının yarar sağlayacağı tek taraf Esad rejimidir."¹(s.382)

Eylül-Ekim 2014 – Erdoğan, IŞİD'in saldırılarına "Kobani düştü düşecek," diye sevindi.¹(s.419)

Ekim 2014 – Erdoğan, Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra çizilen sınırların meşruiyetini sorgulamaya başladı.¹(s.384)

Ekim 2014 – YPG, IŞİD'e karşı ABD'den hava saldırısı desteği almaya başladı. ¹(s.16)

Ekim 2014 – Pakistan'da 13 örgütten oluşan Tehrik-i Taliban Sözcüsü Şahidullah Şahid Hangu, Peşaver, Orakzay, Kurram ve Hayber komutanları ile birlikte Bağdadi'ye biat ettiklerini duyurdu. Normalde liderleri Afganistan'daki Taliban lideri Molla Ömer'di. Tehrik-i Taliban lideri Mevlana Fazlullah Şahid'i görevinden aldı.¹(s.359)

Ekim 2014 – IŞİD, Irak güçlerinin ilerleyişini durdurmak için Şirvan'da suyun yönünü değiştirdi. 9 köyü su bastı.¹(s.376)

Ekim 2014 – Olası ılımlı muhaliflerin durumu:

-Hareket Hazm: ABD'den TOW füzelerini aldıktan sonra bile "Nusra'nın safındayız" dedi.¹(s.382)

-Ahrar el Şam: Bazı üyeleri IŞİD'e biat etti. Türkiye'ye yakın. Ankara'da Haziran 2013'te silahlı gruplarla yapılan toplantıya katıldı.¹(s.382)

-Suriye Devrim Cephesi: Aralık 2013'te Nusra Cephesi ile birlikte Adra'daki Alevi, Hıristiyan, Dürzi ve İsmaili katliamından sorumlu.¹(s.382)

-İslam Ordusu: Suudi istihbaratı kontrolünde. Sivil alanları roketledi, kimyasal silah zanlılarından biri.¹(s.382)

2 Ekim 2014 – Tezkere TBMM'de kabul edildi.¹⁰

2 Ekim 2014 – ABD Başkan Yardımcısı Joe Biden Harvard Üniversitesi'nde, Müttefiği Türkiye, Suudi Arabistan ve Körfezdeki diğer ülkelerin Suriye'de yaptıklarına dair itiraf niteliğinde konuşma yaptı. ABD'yi ve bu suça teşviklerini hiç anmadı. Erdoğan'ın tepkisi üzerine özür diledi.¹(s.377)

4 Ekim 2014 – Joe Biden CNN'de konuştu: "Özür dilemedim, sözlerimin yanlış yayınlandığını söyledim."¹(s.378)

6 Ekim 2014 – Erdoğan, "Suriye ve Irak'taki ılımlı muhaliflerin hem eğitilmesi, hem donatılması lazım," dedi.¹(s.380)

7 Ekim 2014 – Suriye ordusu, radarsız kontrolü kaybetti. Nusra Tel el Hara'yı ele geçirdi.¹(s.398)

7 Ekim 2014 – Business Insider'da İsrailli araştırmacı Ehud Ya'ari: "İsrail ile Nusra arasında bir anlaşma var. Militanlarla Celile kıyısındaki Tiberiye'de gizli toplantılar yapıldı, silah desteği verildi."¹(s.398)

8 Ekim 2014 – BM Özel Temsilcisi Staffan de Mistura, Ankara'da Türk Dışişleri yetkilileriyle görüştü.¹(s.391)

Kasım 2014 – Bu tarihten itibaren Nusra, ÖSO mevzilerini ele geçirmeye başladı. SMDGUK'u ve geçici hükümeti de tanımıyorlardı.¹(s.410)

9 Aralık 2014 – BM Özel Temsilcisi Staffan de Mistura, Antep'te muhaliflerle görüştü.¹(s.391)

30 Ekim 2014 – BM Özel Temsilcisi Staffan de Mistura, Şam'da Esad'la görüştü.¹(s.391)

Aralık 2014 – Afek Petrol ve Doğalgaz çalışmalara başladı. Golan'da petrol arama çalışmaları için İsrail, Suriye'de 15-16km derinliğinde bir tampon bölge istiyordu.¹(s.399)

7 Aralık 2014 – BM Özel Temsilcisi Staffan de Mistura, İstanbul'da SMDGUK Başkanı Hadi el Bahra ile görüştü.¹(s.391)

7 Aralık 2014 – İsrailli gazeteci Richard Silverstein kendi bloğunda: "İsrail, Golan'da ateşkes hattının 300 metre ötesinde 70 ailenin kalabileceği bir kamp kurdu." Suriye yönetimi, UNDOF'a kampın askeri amaçlar için kullanıldığına dair şikayette bulundu.¹(s.398)

16 Aralık 2014 – Pakistan'da 13 örgütten oluşan Tehrik-i Taliban asker çocuklarının gittiği bi okulu bastı, 141 kişiyi öldürdü.¹(s.359)

2014 sonu – Suriye'de dengeyi değiştirebilecek güç olarak artık sadece IŞİD, Nusra Cephesi, İslami Cephe, YPG (Rojava'da) ve Suriye Devrimciler Cephesi (ABD'nin gözdesi) kalmıştı. ÖSO çok güçsüz ve dağınıktı.¹(s.380) Nusra yeniden güçlenmeye başladı.¹(s.414)

2015 – Nusra Cephesi ve Fetih Ordusu, IŞİD'ten sonra sahanın en güçlü aktörü haline geldi.¹(s.16)

5 Ocak 2015 – ABD Dışişleri Sözcüsü Jen Psaki: "Eğit-donat programını muhaliflerin Esad rejimine karşı kullanabileceklerini tahmin edebiliyoruz ama önceliğimiz IŞİD."¹(s.401)

18 Ocak 2015 – Golan'daki İsrail güçleri, Kuneytra bölgesinde bir konvoyu vurdu. İran Devrim Muhafızları Komutanı Muhammed Ali Allahdadi'yi ve 6 Hizbullah militanını öldürdü. İlk kez Suriye'de İranlı bir yetkiliyi açıkça öldürdü.¹(s.396)

22 Ocak 2015 – Time sof Israel Elhanan Miller: "Amman'dan bir ÖSO komutanı Skype ile İsrail'e seslendi: 'Sizinle aynı safta savaşmak istiyoruz. Şiiler Suriye'de durmayacak. Bizim kadar sizi de tehlikeye atacak projeleri var.'"¹(s.39)

26 Ocak 2015 – Suriyeli taraflar Moskova'da toplandı. SMDGUK resmi olarak katılmadı ama 5 üyesi kişisel olarak katıldı. Rusya davetleri kurumlara değil kişilere göndermişti. SDDKK'dan 9 kişi katıldı. Suriye'yi BM Büyükelçisi Beşşar Caferi ve Dışişleri Danışmanı Ahmed Arnus'un başını çektiği 7 kişilik heyet temsil etti.¹(s.393)

26 Ocak 2015 – Center for American Progress (CAP)'in Türkiye uzmanı Michael Werz: "Bugünlerde Beyaz Saray, Dışişleri ya da Pentagon'da kimse Türkiye'ye büyük bir iyilik yapmaya hazır değil." ¹(s.400)

28 Ocak 2015 – Middle East Eye'da Dr. Nafiz Ahmed: "Suriye'deki çatışmanın Golan'a sıçraması İsrail'e kendi güvenliğini sağlama adına bölgeyi fiilen kontrol imkanı sunuyordu."¹(s.399)

18 Şubat 2015 – Riyad'ta IŞİD'e karşı koalisyon toplantısı yapıldı. Suudi Arabistan bile katıldı, Türkiye ayak diredi.¹(s.404)

26 Ocak 2015 – Hollanda Türkiye'deki patriot misyonunu İspanya'ya devretti. 2013'te Türkiye'nin talebi üzerine Adana'ya kurmuştu.¹(s.428)

22 Şubat 2015 – Tank, zırhlı araç ve 572 askerle Süleyman Şah Türbesi patlatıldı ve tahliye edildi.¹(s.402,449)

24 Şubat 2015 – Savunma Bakanı İsmet Yılmaz: "Ecdadına bir Fatiha okumak isteyenleri Türbe'yi ziyaret etmeye davet ediyoruz."¹(s.405)

28 Şubat 2015 – Dolmabahçe Mutabakatı: HDP heyeti ve hükümet yetkilileri Çözüm Süreci'yle ilgili ortak açıklama yaptı. Öcalan'ın PKK'ya silah bırakma çağrısı yaptığı duyuruldu.¹⁵

Mart 2015 – Erdoğan, konuşmasında "350bin insanın katili Esed" dedi.¹(s.464)

28 Şubat-2 Mart 2015 – Erdoğan, Riyad'da Kral Selman'ı ziyaret etti. İran'ın etkisini kırmak için Sünni cephe oluşturma ve Suriye'de muhalifleri rejime karşı sonuç alacak şekilde destekleme sözü verdi.¹(s.411, 416)

2 Mart 2015 – Riyad'da Türk-Suud görüşmesi. Devrim projesi: İran'a karşı Sünni ittifak, Suriye'de muhaliflere tam destek, Türkiye'nin karadan girip tampon bölge oluşturması konuşuldu.¹(s.425)

5 Mart 2015 – Suud Dışişleri Bakanı Prens Suud el Faysal, ABD Dışişleri Bakanı John Kerry'yi ağırladı, "İran, Irak'ı ele geçiriyor," dedi.¹(s.406)

18-19 Mart 2015 – Strategic Foresight Group (SFG), Ürdün Prensi Hasan'ın başkanı olduğu Wana Institute'un ev sahipliğinde, Amman'da, tehlike altındaki sular hakkında bir konferans düzenledi.¹(s.375)

19 Mart 2015 – Türkiye-Katar arasında istihbarat paylaşımı, askeri işbirliği ve 2 ülkenin birbirinin topraklarında asker konuşlandırmasına izin veren anlaşma imzalandı.¹(s.412)

24-28 Mart 2015 – Fetih Ordusu İdlib'i ele geçirdi. Rejimin elindeydi.^13,¹(s.460)

25 Mart 2015 – Ürdün sınırında, Dera yakınlarındaki Busra el Şam muhaliflerin eline geçti. UNESCO Dünya Mirasları listesinde.¹(s.409)

25 Mart 2015 – SMDGUK, Suriye'nin bir bölümünün uçuşa yasak bölge ilan edilmesi için BM Güvenlik Konseyi'ne başvurdu.¹(s.415)

26 Mart 2015 – Suudi Arabistan Yemen'de Husilere karşı Kararlılık Fırtınası Operasyonu başlattı.¹(s.411)

27 Mart 2015 – France 24: "Erdoğan, Suudi Arabistan'ın Yemen'e müdahalesini destekliyoruz. Gerekirse lojistik destek verebiliriz. İran ve terörist gruplar Yemen'den çekilmeli. İran'ın Deaş'ı bölgeden kovmaya çalışarak hedeflediği şey O'nun yerine geçmek. Suriye ve Irak'tan da çekilmeli,' dedi."¹(s.411)

28 Mart 2015 – Ahrar el Şam ve Nusra'nın başını çektiği Fetih Ordusu, rejim güçlerini İdlib'den çıkardı. El Kaide önderlik ediyordu. Türkiye'de "Muhalefet İdlib'i kurtardı" diye sunuldu. Ordu sivillerin hepsini tahliye etmeden şehirden çekildi. Halk orduya bu yüzden öfkelendi.¹(s.409) Ahrar el Şam liderlerinden Haşim el Şeyh İdlib'de emirlik kurmayacaklarını belirtti. Yönetim biçimi şeriat olacaktı. İdlib'i aldıktan sonra Nusra da güçlendi.¹(s.410)

28 Mart 2015 – McClatchyDC: "Reyhanlı'da 2 muhalif temsilci Türkiye'yi ılımlılara verilmesi gereken silahları Nusra'ya göndermekle suçladı."¹(s.413)

Mart-Nisan 2015 – Esad Foreign Affairs'a konuştu: "Başka ülkelerin kuklası olanlar, dışarıdan maaş alanlar muhalefet olamaz. Muhalefet suriyeli olmalı, Suriye halkının çıkarları için çalışmalı." Eskiden "teröristlerle müzakere olmaz" derdi, artık ihtimal dahilinde.¹(s.394)

Nisan 2015 – İslam Ordusu'nun sözcüsü İslam Alluş, Fetih Ordusu'nda yer almayışlarını Nusra'nın onları dışlamasıyla açıkladı.¹(s.412)

1 Nisan 2015 – Nusra ve diğerleri Ürdün-Suriye sınırındaki Nasib kapısını ele geçirdi. 3 gün sonra geri çekildiler.¹(s.409)

1 Nisan 2015 – IŞİD, Filistinli mültecilerin kaldığı Şam yakınlarındaki Yermuk Kampı'na saldırdı.¹(s.414)

25 Nisan 2015 – Şuğur kasabası düştü. Nusra ve diğerleri Türkiye'ye yaslanmış oldu.¹(s.410)

25 Nisan 2015 – Nusra ve ortakları, İdlib zaferi sonrası İştebrak'ta Alevileri katletti.¹(s.424)

26 Nisan 2015 – 34 örgüt Halep'in Fethi adında bir operasyon odası kurdu. Şam Cephesi, Mücahitler Ordusu, Nureddin Zenki, Liva Sukur el Cebel, Liva Hürriye el İslamiye vs dahildi.¹(s.426)

28 Nisan 2015 – Suriye Savunma Bakanı Casim Fahd el Freye İran'a gitti: "İran'ın terörle mücadeleye desteği sürecek."¹(s.416)

Mayıs 2015 – Eğit-donat programı başladı. 6000 kişi gönüllü oldu, 1500ü seçildi. Sonradan evlerine gönderilenler oldu. 5400 kişinin eğitilmesi hedeflenmişti, eğitime başlayanların sayısı 100ü bulmadı ve eğitimi kimse tamamlamadı.¹(s.402)

7 Mayıs 2015 – SMDGUK Başkanı Halid Hoca, Washington'a gitti. "Devrim yakın, silah verin" mottosuyla destek istedi. "Silah yardımları işe yaradı, Esad çekiliyor, hedef Şam'ı kuşatmak" dedi. ABD Dışişleri Bakanı John Kerry ve Pentagon yetkilileriyle görüştü.¹(s.415)

7 Mayıs 2015 – CHP Genel Sekreteri Gürsel Tekin, TSK'nın bu akşam Suriye'ye sokulacağını iddia etti.¹(s.416)

9 Mayıs 2015 – Başbakan Davutoğlu: "Suriye-İsrail sınırında rejimin elinde çok az bir yer kaldı, çoğu muhaliflerin kontrolünde. Hatta İsrail basınında bazı haberler çıktı, Esad Şam'dan Lazkiye'ye geçecek gibi."¹(s.415)

10 Mayıs 2015 – Başbakan Davutoğlu Eşme'ye gidip Türbe'yi ziyaret etti.¹(s.405)

13 Mayıs 2015 – ABD Dışişleri Bakanı John Kerry Soçi'de Putin ve Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ile görüştü. "Cenevre sürecini ilerletmek için çabaları iki katına çıkaracağız." dediler.¹(s.418)

14 Mayıs 2015 – Obama Camp David'te 6 Körfez ülkesi temsilcisiyle görüştü. Suud Kralı Selman reddetti, Veliahtı Prens Muhammed bin Nayif'i gönderdi. İran'la nükleer anlaşma adımları ve Esad'dan önce IŞİD'le savaşmayı istediği için ABD'ye kızgındı. Sadece Kuveyt ve Katar liderleri katıldı. Birleşik Arap Emirlikleri, Bahreyn ve Umman emirleri de temsilcilerini gönderdiler. Obama, İranla nükleer anlaşmanın Körfez ülkeleri için tehdit oluşturmayacağını, ABD politikalarının değişmeyeceğini vurguladı.¹(s.417, 419)

16 Mayıs 2015 – Türkiye, Suriye'ye ait bir hava aracını düşürdü.¹(s.468)

20 Mayıs 2015 – IŞİD, Humus'taki Palmira Antik Kenti'ni ele geçirdi.¹(s.414)

Haziran 2015 – YPG Tel Ebyad'ı IŞİD'ten almak için harekete geçti. Erdoğan tedirgin.¹(s.419) IŞİD'e Türkiye sınırından destek hattı işlevi görüyordu Tel Ebyad. 2 gün sonra YPG başardı. Hükümete yakın medyada Suriye'nin kuzeyinde Kürt devleti kurulduğu, ABD'nin destek verdiği, Kürtlerin Arap ve Türkmenleri katlettiği haberleri yapıldı.¹(s.420)

Haziran 2015 – IŞİD Haseke'ye saldırdı. Kamışlı'ya sığınanların sayısı 100bini aştı.¹(s.424)

Haziran 2015 – ABD, PKK'yı terör listesinde saydığını yineledi, PYD'yi eklemedi. Türkiye'nin PYD'yi terörist kabul ettiği bilgisini aktardı sadece.⁸

7 Haziran 2015 – Türkiye'de cumhurbaşkanlığı seçimi.⁹

10 Haziran 2015 – Nusra, İdlib'e bağlı Kalp Loze köyünde en az 20 Dürziyi öldürdü.¹(s.424)

15 Haziran 2015 – Anadolu Ajansı: "YPG etnik ve mezhepsel temizliğe girişti, halk bu nedenle köylerini terk etmek zorunda kalıyor."⁹

16 Haziran 2015 – Tel Ebyad IŞİD'ten alındı. ⁹

19 Haziran 2015 – Sabah'ta "PYD DAEŞ'ten daha tehlikeli" manşeti.¹(s.420)

25 Haziran 2015 – IŞİD Kobani'ye sızdı, 3 farklı yerde bomba patlattı, 220 kişiyi öldürdü.⁹

26 Haziran 2015 – Kobani IŞİD'ten temizlendi.⁹

26 Haziran 2015 – Tunus'ta plaj katliamı. Sebep, IŞİD'e biat gösterisi.¹(s.359)

26 Haziran 2015 – Hükümet TSK'ya Cerablus Bölgesi'nde tampon bölge oluşturması talimatı verdi. Genelkurmay yazılı gerekçeli talimat istedi. Operasyon boyutunun Rusya, İran ve Suriye 'ye açıklanmasını istiyordu. Emir yinelenince planlamalara başlandı. Erdoğan "Suriye'nin kuzeyinde bir devlet kurulmasına asla müsaade etmeyeceğiz. Bölgenin demografisini değiştirmek istiyorlar." dedi.⁹

29 Haziran 2015 – MGK toplantısı. Suriye'de muhtemel tehditler, sınırlarda ek güvenlik önlemleri, bölgenin demografik yapısının değiştirilmesinden duyulan endişe dile getirildi.¹(s.423)

30 Haziran 2015 – TSK, 2013'ten beri ilk kez PKK mevzilerine ateş açtı.⁹

Temmuz 2015 – Halep Valisi Muhammed Mervan el Ulabi: "Haziran 2011'den beri Halep'te teröristler yüzünden 397 sivil öldü."¹(s.441)

2 Temmuz 2015 – Ensar el Şeria (Şeriat Destekçileri) ve Halep'in Fethi koalisyonları birleşti, 20bin savaşçıyla Halep'e saldırdı. Ertesi gün rejimin savunmasıyla operasyonları başarısız oldu.¹(s.426)

7-8 Temmuz 2015 – Ankara'da Türkiye-ABD görüşmesi. İncirlik Üssü'nün açılmasına karar verildi.⁹ Sonrasında ABD Dışişleri Sözcüsü John Kirby, Türkiye'deki üslerden YPG'ye daha zamanında ve etkin hava desteği verebilecek bir erişime sahip olduklarını söyledi.¹(s.427)

14 Temmuz 2015 – İran ile 5+1 grubu (Rusya, ABD, Çin, Fransa, İngiltere, Almanya) arasında nükleer krizi çözen anlaşma imzalandı.¹(s.419)

17 Temmuz 2015 – Erdoğan, "HDP, PKK'nın mecliste temsil kabiliyeti bulmuş uzantısı," dedi.⁹

18 Temmuz 2015 – ABD'nin baskısıyla Suudi Arabistan'da IŞİD'e karşı operasyon: 431 militan gözaltına alındı.⁹

20 Temmuz 2015 – Şanlıurfa-Suruç'ta IŞİD'in intihar saldırısı:34 ölü.⁹

22 Temmuz 2015 – Ceylanpınar'da terörle mücadelede görevli 2 polis evinde öldürülmüş bulundu. Eylemi HPG üstlendi.⁹

22 Temmuz 2015 – Erdoğan, Obama ile telefonda görüştü, üssü açmayı kabul etti.¹(s.426)

22 Temmuz-1 Ağustos 2015 – Abdullah Gül'ün Suriye gezisi.¹(s.468)

23 Temmuz 2015 – Elbeyli'de IŞİD'in ateşiyle 1 Türk askeri öldü, 2'si yaralandı. TSK karadan ve havadan IŞİD mevzilerini vurdu. Hükümet IŞİD'e karşı sınırlı operasyonu PKK'yı hedef alan kapsamlı bir operasyona dönüştürünce ABD rahatsız oldu. YPG ile IŞİD'e karşı ortak operasyon yapıyordu.¹(s.426)

23 Temmuz 2015 – Çankaya Köşkü'nde Davutoğlu başkanlığında güvenlik toplantısı yapıldı.⁹

24 Temmuz 2015 – Türk Hava Kuvvetleri, IŞİD'e ek olarak, PKK'nın kullandığı Zap, Metina, Gara, Avaşin-Basyan, Sinath Haftanin, Hakurk ve Kandil'deki hedefleri de vurdu.⁹

24 Temmuz 2015 – Suriye Enformasyon Bakanlığı Şam'da Uluslararası Tekfirci Terör Konferansı düzenledi. Konferans'ta İran ve Lübnan öne çıktı. "Ya terörden yanasınız ya bizden" mesajı verildi. Fehim Taştekin'in gözlemine göre halk İran'ın desteğinden Suriye'nin içişlerine karışacak diye kaygılı, hizbullah'ın desteğinden ise korkmuyor, minnet duyuyor.¹(s.431)

25 Temmuz 2015 – Türkiye, uçaklarla Irak'ın kuzeyindeki PKK kamplarını vurdu.⁹

28 Temmuz 2015 – Pentagon sözcüsü Jeff Davis "Uçuşa yasak bölge planımız yok," dedi.¹(s.427)

28 Temmuz 2015 – Şırnak'ta TSK'ya ateş açıldı, ordu PKK mevzilerini vurdu.⁹

29 Temmuz 2015 – Türkiye'de eğitilen 54 kişilik eğit-donat programında savaşçı grubu Suriye'ye sokulduğunda Azez'de Nusra saldırdı.¹(s.402)

1 Ağustos 2015 – IŞİD Haseke'yi tamamen YPG'ye kaptırdı. Cezire ve Kobani kantonları arasındaki bağ güçlenmiş oldu. Haseke, Ceylanpınar sınır kapısına 80km mesafede.⁹

7 Ağustos 2015 – Suriye İnsan Hakları Gözlemevi raporu yayımlandı. Rapora göre; Mart 2011'den beri 240.381 kişi öldü. ¹(s.464)

10 Ağustos 2015 – Sultan Murat Tugayı ve Fatih Sultan Mehmet Tugayı adlarıyla Türkmen birlikleri kuruldu. MİT ve Türk özel timinin desteğiyle.¹(s.427)

11 Ağustos 2015 – TSK, Hakkari'de Buzul Dağı ve İkiyaka bölgesindeki PKK mevzilerine hava harekatı düzenledi. Operasyonlar Ekim'e kadar son hızda devam etti.⁹

16 Ağustos 2015 – ABD ve Almanya, Türkiye'deki patriot füze savunma sistemlerini çekeceklerini duyurdu. Yazılımlarını yükseltme gereği sebep olarak sunuldu.¹(s.427)

Eylül 2015 – BM Genel Kurul toplantısı yapıldı.¹(s.466)

23 Eylül 2015 – Putin, Erdoğan'ın katılımıyla Moskova'da bir caminin açılışını yaptı.¹(s.465)

29 Eylül 2015 – Putin-Obama görüşmesi.¹(s.466)

30 Eylül 2015 – Rusya Federasyon Konseyi, Suriye'nin resmi talebine uygun olarak asker konuşlandırma yetkisi verdi.¹(s.466)

30 Eylül 2015 – Rusya, IŞİD, Nusra Cephesi, İslam Ordusu, Ahrar el Şam ve Nusra'nın başını çektiği Fetih Ordusu Koalisyonu mevzilerini vurdu.¹(s.466)

3 Ekim 2015 – ABD, Kürtlerle çalışmaya ağırlık vereceğini duyurdu.¹(s.467)

3 Ekim 2015 – Bomba yüklü Rus savaş uçağı, Hatay-Yayladağı'nda Türkiye hava sahasını ihlal etti.¹(s.468)

4 Ekim 2015 – Rusya'ya ait MIG-29 uçağı, sınır hattında devriye görevi yapan 2 Türk F-16 uçağını radar kilitleyerek taciz etti.¹(s.468)

5 Ekim 2015 – 8 adet F-16, Türkiye-Suriye sınırında devriye uçuşu yaparken MIG-29 uçağı radar kilidiyle taciz etti. Tacizler devam etti. Rusya fiilen uçuşa yasak bölge ilan etmiş oldu.¹(s.468)

11 Ekim 2015 – Suriye Demokratik Güçleri Koalisyonu oluşturuldu.¹(s.467) YPG-J, Suriye Arap Koalisyonu (Cayş el Tuwar, Burkan el Fırat, El Sanadid, El Cezire Tugayları) ve Süryani Askeri Konseyi oluşturdu.¹⁴ ABD Koalisyon'a ilk sevkiyatını havadan 50 ton mühimmat bırakarak yaptı.¹(s.467)

1 Kasım 2015 – Türkiye'de genel seçim yapıldı. Seçim sonrası ABD, Türkiye'nin PKK'ya karşı meşru savunma hakkından daha fazla bahseder hale geldi.⁹

3 Kasım 2015 – Özel Harekat Polisleri Hakkari-Yüksekova'da YDG-H'ye operasyon başlattı, 2 kişi öldü. Diyarbakır-Silvan'ın bazı mahallelerinde sokağa çıkma yasağı kondu.⁹

24 Kasım 2015 – Türkiye, hava sahasını ihlal ettiği gerekçesiyle bir Rus savaş uçağını düşürdü. NATO'yu yardıma çağırdı.⁹

28 Kasım 2015 – Diyarbakır Baro Başkanı Tahir Elçi öldürüldü.⁹

2 Aralık 2015 – Diyarbakır-Sur'da operasyonlar başladı.⁹

2 Aralık 2015 – Türkiye'nin IŞİD'in petrol ticaretine dahil olduğuna ve Türkiye sınırındaki 16bin petrol tankerine dair haberler ve görüntüler yayınlanmaya başladı.⁹

4 Aralık 2015 – Musul'un Başika bölgesine 25 tank ve 400ü komando olmak üzere 600 Türk askeri yerleştirildi. Ankara Barzani ile anlaşmıştı. Bağdat ve ABD tepki gösterince Türkiye geri adım attı.⁹

19 Aralık 2015 – BM Suriye için ateşkes çağrısında bulundu. Resmi müzakerelere gidilmesi ve 6 ay içinde birlik hükümeti kurulmasını içeren çağrıda Esad'ın durumundan bahsedilmiyordu.⁹

24 Aralık 2015 – YPG ve çeşitli etnik gruplar dahil olduğu Suriye Demokratik Güçleri (SDG), IŞİD'in kontrolündeki Teşrin Barajı'na yönelik operasyon başlattı. ABD havadan destek verdi.⁹

25 Aralık 2015 – SDG, Teşrin Barajı'nı ve çevresindeki 52 köyü IŞİD'ten aldı.⁹

27 Aralık 2015 – YPG Ankara'nın "kırmızı çizgimiz" diye belirttiği Fırat'ın 7 km batısına geçti. IŞİD'in elindeki Menbiç şehrini almak için sadece 23 km yolu kalmıştı.⁹

29 Aralık 2015 – SDG, Ebu Kelkel ve El Nuamiye köylerini aldı, Menbiç'e 13km'si kaldı.⁹

31 Aralık 2015 – Suriye ordusu Şeyh Neccar'ı aldı.⁹

1 Ocak 2016 – SDG, Taneb ve Tat Mraş köylerini Ahrar ve El Nusra gibi cihatçı gruplardan aldı. SDG, 23 Aralık'tan beri IŞİD'e karşı başlattıkları operasyonlarda 100 köy ve 600km^2'den fazla alan ele geçirdiklerini duyurdu.⁹

Kaynaklar

1-Fehim Taştekin, Suriye Yıkıl Git, Diren Kal, İletişim Yayınları, 2015

2-wikipedia.org

3-https://tr.wikipedia.org/wiki/2011_Libya_asker%C3%AE_m%C3%BCdahalesi

4-https://www.cihan.com.tr/tr/suriyede-bugunku-protestolarda-8-kisi-oldu-403840.htm

5-https://tr.wikipedia.org/wiki/Bahreyn_Ayaklanmas%C4%B1

6-http://www.bbc.com/turkce/haberler/2012/01/120112_arableague_syria.shtml

7-https://tr.wikipedia.org/wiki/Sovyetler_Birli%C4%9Fi%27nin_Afganistan%27a_m%C3%BCdahalesi

8-http://sosyal.hurriyet.com.tr/yazar/tolga-tanis_322/tel-abyad-da-ne-oldu_29340701

9-http://m.t24.com.tr/yazarlar/bilinmeyen/savastan-tehcire-adim-adim-ii-bir-savasin-kronolojisi,13596

10-http://mobil.hurriyet.com.tr/ankarada-bu-senaryo-konusuluyor-girme-hukumeti-bekle-vur-29406624

11-http://www.dw.com/tr/isyanc%C4%B1lar-malulaya-girdi/a-17267677

12-http://www.hurriyet.com.tr/humusta-uc-gunluk-ateskes-ilan-edildi-25756804

13-https://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0kinci_%C4%B0dlip_Muharebesi

14-http://www.bbc.com/turkce/haberler/2015/10/151012_suriye_kurt_arap_ittifak

15-http://www.aljazeera.com.tr/haber/ortak-aciklamanin-tam-metni

Son Güncelleme Tarihi: 11.05.2016  / 12:00